ABD Başkanı Donald Trump tarafından Brezilya ve Hindistan’a uygulanan gümrük vergilerinin yüzde 50’ye çıkarılmasının ardından Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva, konuya ilişkin dikkat çeken bir değerlendirmede bulundu. Brezilyalı lider, Trump’la bu şartlarda görüşmenin hem gereksiz hem de itibarsızlaştırıcı olacağını ifade etti. “Trump ile bu konuda görüşmek şu aşamada küçük düşürücü olur” diyen Lula, doğrudan temas kurmak için koşulların uygun hale gelmesini bekleyeceğini belirtti. “Trump’ın diyaloğa açık olduğu izlenimini aldığım an kendisiyle iletişime geçebilirim. Ancak bugün bu niyeti taşımamakta. Bu durumda kendimi küçük düşürmeyeceğim” dedi.
“BM Genel Kurulu ya da COP Zirvesi’nde yüz yüze görüşme mümkün”
Lula, Trump’la doğrudan kişisel bir sorunu bulunmadığını belirterek, olası yüz yüze temaslar için Birleşmiş Milletler Genel Kurulu oturumunu veya Kasım ayında düzenlenecek olan BM İklim Değişikliği Konferansı’nı adres gösterdi. Gümrük vergileri üzerinden şekillenen bu gerilimin, iki ülke ilişkilerine doğrudan etki ettiğini belirten Lula, diplomatik zeminde tansiyonun ciddi şekilde yükseldiğini vurguladı.
“İkili ilişkiler tarihinin en düşük seviyesinde”
Lula’ya göre, Trump’ın son uygulamaları yalnızca ekonomik değil, siyasi bir anlam da taşımakta. Brezilya lideri, Trump’ın bu adımını eski Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro’yu yargı sürecinden kurtarma çabasına bağladı. Bu durumun iki ülke arasındaki 200 yılı aşkın diplomatik ilişkileri en düşük seviyeye çektiğini savundu. “Trump, Brezilya’daki yargıya etki edebileceğini sanmakta” diyen Lula, Yüksek Mahkeme’nin yalnızca kendi hukuk sistemi içinde karar aldığını vurguladı. Bolsonaro’nun, Trump’ın müdahalesine neden olması nedeniyle yeniden yargılanması gerektiğini belirtti ve eski başkanı “vatan haini” olarak nitelendirdi.
“1964 müdahalesi affedildi ancak bu farklı bir durum”
Brezilya lideri, ABD’nin 1964’teki askeri darbeye dolaylı müdahalesinin Brezilya halkı tarafından affedildiğini hatırlattı. Ancak bugün yaşananların çok daha doğrudan ve ciddi olduğunu savundu. “Bu kez mesele, bir ABD Başkanının bağımsız bir ülkenin iç yönetim mekanizmalarına açıkça müdahale etme düşüncesi. Bu kabul edilemez” ifadelerini kullandı.
BRICS içinde ortak tepki arayışı
Lula, Brezilya’nın ABD’ye karşı yalnız hareket etmeyeceğini, özellikle Hindistan ve Çin gibi BRICS üyesi ülkelerle birlikte hareket etme arayışında olduklarını açıkladı. “Henüz BRICS içinde tam bir koordinasyon sağlanmadı ancak sağlanacak” diyen Lula, küçük ülkelerin tek başına ABD karşısında hiçbir pazarlık gücüne sahip olmadığını, ancak ortak hareketle bu dengenin değişebileceğini ifade etti.
Brezilya’dan DTÖ’ye toplu şikayet gündemde
Brezilya’nın bu süreçte Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) üzerinden de girişim başlatacağı açıklandı. Lula, ülkesinin DTÖ nezdinde diğer ülkelerle birlikte toplu şikayet mekanizmasını kullanmayı değerlendirdiğini söyledi. Ancak bu yönde bir adımın aceleyle atılmayacağını belirtti. “Çok dikkatli hareket edilmesi gerek. Bu yalnızca ekonomik değil, siyasi sonuçları da olan bir süreç” dedi.
“Trump’ın diplomatik nezaketi yok sayan tutumu kabul edilemez”
Lula, geçmişte Trump’ın bazı liderlere yönelik aşağılayıcı tutumuna da dikkat çekti. Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa ve Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’in Washington ziyaretlerine atıfta bulunan Lula, Trump’ın bu liderlere Beyaz Saray’da sergilediği tavırları “küçük düşürücü” olarak tanımladı. “Hiçbir devlet başkanı başka bir devlet başkanını aşağılayamaz. Ben herkesle saygı çerçevesinde iletişim kurarım ve aynı karşılığı beklerim” diyerek, diplomatik ilişkilerde temel olan saygı ilkesine vurgu yaptı.
