Boyoz, hiç şüphesiz İzmir mutfağının en sevilen lezzetlerinden biri. Özellikle sabah kahvaltılarının vazgeçilmezi olan bu lezzetin hikayesi ise birçok kişi tarafından bilinmiyor. Boyozun tarihi ve yapılışına dair bilinmeyenleri bir araya getirdik. İşte bu eşsiz lezzet hakkında ayrıntılar…
Boyoz Nedir?
İzmir’in vazgeçilmez lezzetlerinden biri olan boyoz, mayasız bir hamur işidir. İzmir’in damak tadıyla özdeşleşen boyoz, “İzmir Boyozu” adı altında coğrafi işaret bile almıştır.
Çıtır çıtırlığı ve sıcaklığıyla ünlü boyozun aslında bir Musevi çöreği olduğu söyleniyor. Bu tarihi ve kültürel miras günümüzde severek tüketilmeye devam ediyor. Boyoz öyle çok seviliyor ki, birçok insan dondurulmuş boyozlar alarak farklı şehirlere bile taşıyor.
Boyozun lezzetinin yanı sıra tarihi ve kültürel önemi de oldukça büyük. Sefarad Yahudilerinin İzmir'e miras bıraktığı bu lezzet, günümüzde kentin simgelerinden biri haline gelmiş durumda. Boyozun tarihine birlikte bakalım…
Boyozun Tarihi
Boyozun tarihi 1492 yılında İspanya’dan kovulan Sefarad Yahudileri’ne dek uzanıyor. Bu göçmenler, beraberlerinde getirdikleri geleneksel tarifleri Anadolu mutfağına kazandırmış. Özellikle İzmir'de boyozun büyük bir ilgi gördüğü aşikâr.
Boyozun aslında bir tür Musevi çöreği olduğu, ilk olarak atık hamurların değerlendirilmesi amacıyla yapıldığı biliniyor.
İzmir'de boyozun ün kazanmasında önemli bir rol oynayan kişi, Kemeraltı'ndaki fırınında ilk boyozu yapan Boyozcu Avram Usta'dır. Onun ölümünden sonra bile İzmir'deki fırıncılar, bu eşsiz lezzeti "Avram Usta’nın boyozu" adı altında satmaya devam etmiş ve bu gelenek günümüze kadar ulaşmıştır. Böylece boyoz, İzmir'in simgelerinden biri haline gelmiş ve İzmir mutfağının vazgeçilmez bir parçası olmuştur.
Boyoz İsmi Nereden Geliyor?
Boyoz ismi, İspanyolca "küçük somun" anlamına gelen "bollo" kelimesinin çoğul hali olan "bollos" kelimesinden türemiştir. İspanyolca'da iki "L" harfi "Y" sesiyle okunur, bu yüzden bollos kelimesi Türkçe'de boyoz olarak telaffuz edilmiştir.
Sefarad kültürüne özgü olan bu isim, birçok mutfakta çörek ve börek benzeri unlu mamulleri tanımlamak için kullanılmaktadır.
Boyoz Nasıl Yapılır?
Boyoz yapımı, özen ve sabır gerektiren bir süreçtir. Boyozun yapılışı şu şekildedir:
- İlk olarak hamur yoğrulur ve top şeklinde 2-3 saat dinlendirilir. Daha sonra bu hamur elle tabak genişliğinde açılır ve biraz daha dinlendirilir.
- Dinlenen hamur tekrar elle sallanarak ince bir şekilde açılır ve rulo yapılır. Rulo halindeki hamur 1-2 saat daha dinlendirilir.
- Kulak memesi kıvamına geldiğinde, hamur küçük toplar halinde kesilir ve yarım saat ile bir saat arasında sıvı yağ içinde bekletilir.
- Yüksek ateşte fırınlanmadan önce, milföy yufkası gibi kat kat açılmış olan hamurun arasına isteğe bağlı olarak peynir, ıspanak gibi iç malzemeleri eklenebilir.
- Ticari olarak satılan boyozlar genellikle sade olsa da, geleneksel boyoz iç malzemesiyle yapılır.
- Boyozun hamuru, un, çiçek yağı ve tahin karışımı ile hazırlanır ve tuzlu bir lezzete sahiptir.
İzmir’de Boyoz Çeşitleri
Boyozun tarihinin yanı sıra çeşitleri de bir hayli merak ediliyor. İzmir’de birçok farklı boyoz çeşidi bulunuyor.
Boyoz çeşitleri aşağıdaki gibidir:
- Sade boyoz
- Domatesli kaşarlı boyoz
- Karışık Ege otlu boyoz
- Pastırmalı boyoz
- Peynirli boyoz
- Kıymalı boyoz
- Zahterli boyoz
- Tahinli boyoz
- Sütlü boyoz
- Çörek otu ve susamlı boyoz
- Balkabaklı boyoz
- Yağsız boyoz
- Ispanaklı boyoz
- Patlıcanlı boyoz
- Zeytinli boyoz
- Patatesli boyoz
- Enginarlı boyoz
- Yeşil mercimekli boyoz
- Pırasalı boyoz
- Çikolatalı boyoz
- Ballı boyoz
