Son Mühür / Yağmur Daştan - Dünya, olağanüstü şiddette bir güneş fırtınasının etkisi altına girdi. Yaklaşık bir haftadır süren hareketliliği analiz eden uzmanlar, X5. 16 büyüklüğündeki güneş patlamasının etkileri hakkında açıklamalarda bulunurken bir açıklama da doğa ve iklim bilimci Prof. Dr. Doğan Yaşar’dan geldi. Güneş patlamalarının iklim açısından çok önemli bir yer tuttuğuna işaret eden Yaşar, olası senaryolara karşı tedbir alınması hususunda uyarılarda bulundu.
Güneş patlamalarının ortalama 11 yılda bir maksimum seviyeye çıktığını aktaran Prof. Dr. Yaşar, “Güneş patlamaları en kısa dönemde iklimleri etkileyen baş faktördür. 11 yıla dair standart sapması ortalama binde 2’dir. Güneşte yoğun patlamalar meydana geldiği ve büyük alanları kapsadığı zaman dünya ısınır, daha çok enerji alır. Örneğin, o dönemlerde daha çok yağışlar yaşanır. Dünya, aslında güneş patlamalarına oldukça alışık. Dünyadaki ve enerjinin ana kaynağı güneşteki patlamalardır. Güneşteki patlamalar bittiğinde dünyadaki enerji kalmaz. Bunlar patladıkça sürekli dünyaya enerji geliyor, iklimler ve sıcaklıklar değişiyor. İklimleri değiştiren birçok parametre vardır ama en kısa sürelisi güneş patlamalarıdır” dedi.
Geçmişte de örnekleri yaşandı
Geçmişte, güneş patlamalarına dair pek çok hadise yaşandığına da dikkati çeken Prof. Dr. Yaşar, “1859 yılında daha yeni yeni telgraf sistemi dünyada kurulmaya başlamıştı. O dönemde, güneşte devasa bir patlama oluyor ve bir anda bütün elektrik sistemleri çöküyor. Telgraf cihazları fişten çekilmesine rağmen çalışmaya devam ediyor. 1989 yılında yaşanan bir patlamada ise Kanada’da 9 saat elektrik kesildiğini, 10 milyona yakın insan etkilendiğini söyleyebiliriz. 2003 yılında bir büyük patlama daha oldu ve fabrikalar, nükleer santraller teyakkuza geçti. Dünyanın 7 katı büyüklüğünde bir patlamaydı; o zaman çok ciddi önlemler alındı” ifadelerini kullandı.
‘Şiddet ortanın üzerine çıkmış gibi görünüyor’
Güneşte meydana gelen X5.1 seviyesindeki koronal kütle atımının çok büyük bir seviyede olduğunun da altını çizen Yaşar, “X, en güçlü patlama sınıfında yer alır. Birkaç gündür takip ediyoruz önce X1 sonrasında X3 derecesinde patlamalar olduğu ifade edildi. Şimdi ise X5 derecesinde bir patlama olduğu söyleniyor. Açıkçası bu oldukça ciddi ve şiddetin ortanın üzerine çıktığını gösteren bir rakam.
Dikkatli olmak gerekiyor; çok daha büyükleri yaşanırsa tehlikenin boyutu artabilir. Elektrik sistemleri ve uçakların kullandığı GPS sistemleri çökebilir. Telefon ve internet kablolarının yanabileceği gibi cep telefonu sinyallerinde de kesintiler yaşanabilir. Kuzey ışıklarını Türkiye’den de görebiliriz. Geçmişte, dünyanın 7 katı büyüklüğünde patlamasına rağmen bu anlattıklarımın dışında çok bir etkisi olmadı. Ancak bu olmayacağı anlamına da gelmez. Ülkemizde de aksaklık olan sistemler onarılmalı, gerekli tedbirler alınmalı. Olası her senaryoya karşı hazırlık yapılmalı” diye konuştu.
