Yaşar Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Mimarlık Doktora Programı öğrencisi Nurefşan Sönmez, tarihi binaların iç mekanlarında günışığından en verimli şekilde faydalanılmasına yönelik geliştirdiği bütünleşik optimizasyon modeliyle uluslararası alanda büyük bir başarıya imza attı. Rusya'da düzenlenen saygın CIE Young Lighting Scientist Contest 2025 yarışmasında dünya birincisi olan Sönmez'in projesi, mimarlık ve aydınlatma teknolojilerini bir araya getiren çığır açıcı nitelikler taşıyor. Yapay zeka teknolojilerini kullanarak modelin uygulama sürecini önemli ölçüde hızlandıran Sönmez, çalışmasını Belçika'daki araştırma bursu kapsamında termal konfor ve enerji tüketimi etkilerini içerecek şekilde genişletti.
Ayvalık ve Antwerp'te iklim karşılaştırmalı test
TÜBİTAK tarafından da desteklenen kapsamlı araştırma, farklı iklim koşulları ve yapı yönetmeliklerine uyum yeteneğini test etmek amacıyla iki farklı tarihi yapı üzerinde uygulandı. Model; Akdeniz ikliminin etkisindeki Balıkesir Ayvalık’ta 20. yüzyıl başlarına ait bir sıra ev ile ılıman okyanusal iklime sahip Belçika Antwerp’te 19. yüzyıl sonlarından kalma bir sıra evde test edildi. Sönmez, yurt dışı doktora bursuyla bulunduğu Antwerp Üniversitesi'nde, yerel yapı yönetmeliklerini, koruma yönergelerini inceleyerek Türkiye ile Belçika’daki günışığı müdahale stratejilerini karşılaştırdı. Araştırmasında, günışığını artırırken aşırı ısı kazancı, konforsuzluk ve enerji kaybı gibi riskleri minimize etmeye odaklanarak, iklime duyarlı ve yapı strüktürüne uygun çözümlerin kritik önemini ortaya koydu.
Bilimsel çözümler uluslararası alanda tescillendi
Nurefşan Sönmez'in danışmanları Doç. Dr. Arzu Cılasun Kunduracı, Prof. Dr. Yonca Erkan ve Dr. Öğr. Üyesi Cemre Uğurlu ile hazırladığı bu önemli makale, Uluslararası Aydınlatma Komisyonu (CIE) tarafından düzenlenen yarışmaya sunuldu. Türkiye, Çin, Rusya ve Japonya'dan gelen çok sayıda bilimsel çalışmayı geride bırakarak birinciliğe layık görülen proje, aydınlatma alanının prestijli yayınlarından Light & Engineering dergisinde yayımlanmaya hak kazandı.
Tarihi yapılara iklimle bütünleşik konfor
Proje Danışmanı Doç. Dr. Arzu Cılasun Kunduracı, çalışmanın temel hedefini, tarihi yapılardaki restorasyon projelerinde genellikle ikinci planda kalan iç mekan konforunu, mimari özgünlüğü koruyarak sağlamak olarak açıkladı. Kunduracı, "Geleneksel restorasyon yaklaşımı çevresel etmenleri göz ardı ettiğinde, yapay aydınlatma ve mekanik sistemlere bağımlı, konforsuz mekanlar ortaya çıkıyor. Bu model ile biz, tarihi yapıların özgünlüğünü korumaya ek olarak iklime duyarlı, hem termal hem de görsel konforu hedefleyen bütünleşik bir yaklaşım geliştirdik" dedi.
