Son Mühür/Sercan Engerek- İzmir’de mahkeme kararıyla kapatılan Harmandalı Düzenli Atık Depolama Tesisi’nin kullanımı için ek süre verildi ancak kentte atık bertaraf tesisleri için hâlâ kalıcı çözüm bulunamadı. Oluşan çöp dağları çevreye zarar verirken “Çevre sorunlarına yol açmadan atık bertaraf tesisi kurulabilir mi?” sorusu gündeme geldi. Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği (TMMOB) Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Teknik Sorumlusu Selma Akdoğan, izin süreçlerinin tamamlanamaması nedeniyle atık bertaraf tesisi projelerinin hayata geçirilemediğine dikkat çekerek, “Kamu yararı adı altında enerji, maden, sanayi vb. yatırımları için her türlü kolaylık gösterilirken zorunlu çevresel altyapı tesislerinin kurulması sürecindeki zorluklar tam bir çelişkiyi barındırıyor” dedi.
İzmir’de çöp toplama ve depolamayla ilgili yaşanan sorunlarla başlayan çöp krizi sürüyor. Önceki haftalarda Konak, Buca, Karabağlar, Bornova ilçelerinde başlayan çöp sorunu bu sefer de kentte en yoğun nüfusun yaşadığı Karşıyaka ilçesine sirayet etti. İlçede büyük çöp dağları oluşurken, vatandaşların şikâyetleri de arttı.
Kentte çöplerin toplanmamasının bir nedeni belediye işçileriyle ilgili yaşanan maaş krizleri ve iş bırakma eylemleri olurken, çöp krizinde temel sorun ise kentte çöplerin depolanarak bertaraf edileceği tesislere yer bulunamaması olarak öne çıktı.
Harmandalı'nın süresi 31 Ekim'de doluyor
İzmir Büyükşehir Belediyesi, kentin çöpünü Çiğli ilçesindeki Harmandalı Düzenli Atık Depolama Tesisi’nde bertaraf ediyordu. 1992’den itibaren çöp dökülen ve 1994’te imara açılan bölgede yıllar içinde heyelan tehlikesi gündeme geldi ve çöp depolama alanının bulunduğu Cumhuriyet Mahallesi’nin o dönemki muhtarı Dursun Ali Kazar ve mahalle sakinleri, 24 Ağustos 2022’de Harmandalı Düzenli Atık Depolama Tesisi’nin kapatılması istemiyle idare mahkemesine başvurdu. Yargı sürecinde tesisin kapatılmasına ilişkin 25 Haziran 2025’te Danıştay’ın idare mahkemesinin kararını onamasıyla birlikte mahkeme kararı kesinleşti ve tesis kapatıldı.
İzmir Büyükşehir Belediyesinin Menderes Gölova, Menemen’de Çaltı ve Yeşilpınar, Tire Karateke, Tire Organize Sanayi Bölgesi ve Kemalpaşa’da yeni atık tesislerinin kurulması için yapılan başvurular durdurulurken, büyükşehir belediyesine ait TIR’ların Tire, Ödemiş, Bergama ilçelerinde çöp dökümü yaptığı iddia edildi.
Son olarak İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay, Harmandalı Katı Atık Depolama Tesisi’ni kullanım için Çevre ve Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının 31 Ekim’e ek süre verdiğini ve “en kısa sürede bu alanın terk edileceğini” açıkladı.
Kentte çöplerin toplanamamasında atık bertaraf tesislerine alan bulunamaması gündemdeki yerini koruyor. Siyasi tartışmalara da konu olan çöp sorununda atık tesisleri için alan neden bulunamıyor? Çevre sorunlarına yol açmadan atık bertaraf tesisi kurulabilir mi?
“Konu siyasi tartışmalarla tıkanıyor”
TMMOB Çevre Mühendisleri İzmir Şubesi Teknik Sorumlusu Selma Akdoğan, İzmir’deki çöp krizinde önemli noktalara değindi.
Akdoğan, İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından alternatif tesislerin yer seçimine ve planlamasına yönelik çalışmaların sürdürüldüğünü, bazı bölgeler için yer seçimi yapıldığını, bazı yerlerin ise ÇED sürecinin tamamlanamadığını hatırlattı.
İzin süreçlerinin tamamlanamaması nedeni ile projelerin hayata geçirilemediğini belirten Akdoğan, “Entegre katı atık tesisleri yer seçiminde coğrafi olarak; jeolojik yapı, hidrojeolojik, topografik ve iklim koşullarının yanı sıra, çevresel olarak yerleşim yerlerine, doğal alanlara, su kaynaklarına uzaklık, gürültü, koku, toz etkileri gibi birçok etkenin yanı sıra ekonomik, teknik ve sosyal yönden birçok faktör değerlendirilmektedir. Ülkemizde birçok belediyenin ortak sorunu olan katı atık tesisleri için uygun yer tahsisi meselesi, çoğu zaman yerel düzeyde siyasi ve toplumsal tartışmalarla tıkanmaktadır” dedi.
“Maden ocakları için her türlü kolaylık sağlanırken…”
4,48 milyon nüfuslu İzmir’de her gün 5 bin 500 ton civarında atık çıktığı biliniyor. Günlük yaşamın en temel meselesinin siyasetin malzemesi hâline gelmesine itiraz eden Selma Akdoğan, çevresel altyapı tesislerinin kurulması sürecinde yaşananları “çelişki” diye nitelendirdi.
Çöpün yalnız yerel yönetimin değil, bu kentte yaşayan herkesin, her paydaşın ve her kurumun sorunu olduğunu belirten Akdoğan, “Bu süreçte merkezi ve yerel yönetimin birlikte hareket etmesi gerekirken maalesef konu siyasetin malzemesi hâline getiriliyor. Kamu yararı adı altında enerji, maden, sanayi vb. yatırımlar için her türlü kolaylık gösterilirken zorunlu çevresel altyapı tesislerinin kurulması sürecindeki zorluklar da tam bir çelişkiyi barındırıyor” diye konuştu.
“Kentin farklı akslarında birden fazla atık tesisi yapılmalı”
Akdoğan, çöp depolama tesislerinde alan sorununun yer tahsislerinin merkezi yönetime bağlı kuruluşlarca yapılması ile çözülebileceğini söyledi.
Kentin farklı akslarında birden fazla atık değerlendirme tesisi yapılmasını öneren Akdoğan, şu ifadeleri kullandı:
“Bu noktada ülkemizde birçok belediyenin ortak sorunu olan katı atık değerlendirme ve bertaraf tesisleri için yer tahsislerinin merkezi yönetime bağlı kuruluşlarca yapılması ile bu tesislerin yapımı önündeki en büyük engel olan yer sorununun aşılması mümkün olacaktır. Atık yönetiminin verimli bir şekilde gerçekleşmesi için atıkların toplanması, ayrıştırılması, geri kazanım ve bertaraf işlemleri planlı olarak yapılmalı. İlçe belediyelerince toplanan atıkların transferi için uygun mesafeler göz önünde bulundurularak kentin farklı akslarında birden fazla atık değerlendirme tesisi yapılmalıdır.”
