Son Mühür / Alper Temiz - Ege Bölgesi Sanayi Odası’nın (EBSO) Ekim ayı meclis toplantısında konuşan 53. Komite Meclis Üyesi Dr. Ahmet Özken, Türkiye’nin yükseköğretim politikasına dair çarpıcı veriler paylaştı. Özken’in “Üniversitelerimiz dolu dizgin” başlıklı sunumu, artan üniversite sayısının ülkenin kalkınma göstergelerine yansımadığını vurgulayan eleştirel bir tablo çizdi.
205 üniversite, 7,2 milyon öğrenci
1923’te yalnızca 20 üniversiteye sahip olan Türkiye’nin bugün 205 yükseköğretim kurumuna ulaştığını hatırlatan Özken, son 20 yılda 128 yeni üniversite kurulduğunu belirtti. Ancak bu niceliksel artışa rağmen Türkiye’nin ilk 500 üniversite sıralamasında yer alamadığını söyledi; “Üniversite mezunlarımızın hali hepimizi ilgilendiriyor. Öncelikler üniversitelerimizin bilançosuna bakalım. Dolu dizginiz. Ancak nasıl dolu dizginiz; nüfusu bize yakın ülkelerdeki üniversite tablosuna bakınca anlıyor. Amerika’dan 150, İngiltere’den 90, Almanya’dan 60 üniversite ilk 500’de yer alıyor. Türkiye’den ise bir tane bile yok” diyen Özken, asıl sorunun nitelik ve üretkenlik eksikliği olduğunu vurguladı. 1923-1980 arası 20 üniversite, 1981-2004 arasında artı 57, 2005-2025 arasında da artı 128 üniversite inşa edildi. Toplam 205 üniversiteye sahibiz. Her ile üniversite açmakla başarı sağlayamadık maalesef.
Oxford’un bütçesi Türkiye’nin yarısına denk
Sunumda en çarpıcı karşılaştırmalardan biri, yükseköğretime ayrılan bütçelerdeydi. Türkiye’nin 2025 yılı için üniversitelere ayırdığı 487 milyar 298 milyon TL’lik bütçenin, dolar bazında yalnızca 11,6 milyar dolar olduğuna dikkat çeken Özken, Almanya’nın bu alana 220 milyar dolar harcadığını söyledi. Tek bir üniversiteye, Oxford’a ayrılan 7,8 milyar dolar bütçenin bile Türkiye’deki toplam kaynağın neredeyse yarısına denk geldiğini belirterek, “Bu tablo, bilim üretme kapasitemizin neden geride kaldığını açıkça gösteriyor. 127 üniversite bir Oxford etmiyor” dedi.
Üniversite mezunu işsizler ordusu
OECD 2025 verilerine göre, üniversite mezunları arasındaki işsizlik oranının genel işsizlikten daha yüksek olduğu tek Avrupa ülkesi Türkiye. Özken, “2025’in ilk çeyreğinde yüzde 25,8 ile Avrupa’nın en yüksek işsizlik oranına sahibiz” ifadesini kullandı. 38 ülke içinde üniversiteden yeni mezun olan gençlerin istihdam oranında yüzde 63,5 ile en düşük seviyede bulunulduğunu da vurguladı.
Türkiye’de mezun maaşı Avrupa’nın dörtte biri
EuroStat verilerine göre, AB ülkelerinde üniversite mezunlarının yıllık ortalama geliri 29 bin 490 avro iken, Türkiye’de bu rakam sadece 7 bin 542 avro. Aylık ortalamaya vurulduğunda Türk mezunlar 628 avro kazanıyor; bu da Avrupa ortalamasının dörtte birinden bile az.
Duygusal yorgunluk zirvede
Özken, Gallup’un “Dünya Duygusal Sağlık Raporu”ndan alıntı yaparak, Türkiye’nin dünyada en az gülen ülke haline geldiğini söyledi.
Verilere göre Türkiye’de insanların yüzde 57’si stresli, yüzde 42’si endişeli, yüzde 32’si üzgün. “Bu tablo yalnızca ekonominin değil, toplumsal umudun da yoksullaştığını gösteriyor” dedi. Özken, “144 ülkeden 145 bin kişiden toplanan verilere göre Türkiye’de bu şekilde bir tablo var ve Türkiye dünyada en az gülen insanların yaşadığı ülke oldu” diye konuştu.
“Cumhuriyeti biz kurduk, onu devam ettirecek sizlersiniz”
Sunumunu Atatürk’ün 1924’te söylediği sözle bitiren Dr. Özken, Cumhuriyet’in 102. yılına vurgu yaparak gençlere seslendi: “Ey yükselen yeni nesil, istikbal sizindir. Cumhuriyeti biz kurduk, onu devam ettirecek sizlersiniz.” Sırf Atatürk'ü anmayalım diye 10 Kasım'ın ara tatile geldiğini düşündüğünü de söyleyen Dr. Özken, "Bunu kınıyorum" diyerek duruma tepki göstererek konuşmasını bitirdi.
