Son Mühür/Sercan Engerek- Ege Bölgesi pamuk ekili alanlarının belirlenmesi ve ürün rekoltesinin tahmin çalışmaları İzmir Ticaret Borsası (İTB) tarafından açıklandı.
İTB Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Bülent Uçak, “Pamuk sektörü artık sadece geçmişin başarı hikâyelerine tutunuyor; geleceğe dair somut bir plan ve güvence yok” diyerek sektörde yaşanan sorunların ağırlaştığına dikkat çekti.
Pamuk üretiminin “stratejik ürün” olarak anılmasına rağmen, bugün bu tanımın karşılığının kalmadığını, üretim zincirindeki hiçbir kesimin memnun olmadığını ifade eden Uçak, “Bunca yıllık kariyerimde şahit olduğum en kötü yıllardan ve en kötü sezon başlangıçlarından birini yaşadığımızı görüyorum. Pamuk için yıllardır aynı ifadeler kullanılıyoruz. Stratejik ürün, beyaz altın, binlerce ailenin ekmek teknesi, sanayinin, tekstilin ve ihracatın bel kemiği… Evet, bunların hepsi doğru. Ancak artık bu sözlerin gerçekte hiçbir karşılığı kalmadı. Çünkü ne üretim zincirinde ne de tedarik zincirinde kimse mutlu değil” dedi.
“Yapısal önlemler alınmazsa ciddi bir risk altında kalınacak”
Uçak, üreticinin emeğinin karşılığını alamadığını, çırçır işletmelerinin ayakta kalmakta zorlandığını vurguladı.
Tüccar ve iplikçilerin büyük baskı altında olduğunu anlatan Uçak, “Sektörün bütün paydaşları aynı kaderi paylaşıyor ve birlikte kaybediyoruz. Ortada ne kazanç var ne umut ne de sürdürülebilirlik. Bu şartlarda pamuk üretiminin ve ticaretinin geleceği maalesef pek de parlak değil. Sektör, artık sadece geçmişin başarı hikâyelerine tutunuyor; geleceğe dair somut bir plan ve güvence yok. Eğer acilen yapısal önlemler alınmazsa, pamuk üretimi ve ticareti ciddi bir risk altında kalacak. Bu nedenle, rekolte rakamlarını değerlendirirken, sektörün bütünsel sorunlarını da göz önünde bulundurmak zorundayız” dedi.
Maliyetler artarken üretici kazanamıyor
İTB Başkan Yardımcısı Uçak, 2024 yılında ortalama pamuk üretim maliyetinin 28–32 lira civarındayken, bu yıl 40 liraya kadar yükseldiğini açıkladı. Üreticinin yüzde 30’un üzerinde bir maliyet artışıyla karşı karşıya kaldığını belirten Uçak, şunları söyledi:
“Üstelik kuraklığın ve su kıtlığının etkisi de eklenince ekimler önemli ölçüde azaldı. Diğer taraftan mevcut yağışlar henüz toplanmamış olan pamuğun kalitesine muhakkak ki olumsuz etki edecek... Bizler, pamuk sektörünün sorunlarını her konuşmamızda dile getirerek, bugünlerin bizi beklediğini önceden ifade etmiştik. Borsamızdaki işlemler de bu durumu özetler nitelikte. 41 renk pamuk salon fiyatlarının geçen sezon ortalama 59 liraydı. Yeni mahsul 41 renk henüz işlem görmemiş olsa da ismen olarak açıklanan fiyatlar 67 lira bandında dolanıyor. Fiyatlar artmış gibi gözüküyor ancak üretim maliyetine kıyasla yeterli bir fiyat artışı söz konusu değil.”
“Tüketim yüksek ama üreten kazanamıyor”
Dünya pamuk piyasalarına da değinen Bülent Uçak, Türkiye’nin küresel fiyatların gerisinde kaldığını vurguladı. 2023/24 sezonunda küresel pamuk fiyatlarının 64–65 lira civarında seyrettiğini, Türkiye ortalamasının ise 5–6 lira daha düşük olduğunu belirtti.
Pamuk ihracatının yüzde 4 artarak 307 bin tona ulaştığını, buna karşın ithalatın yüzde 27 artışla 971 bin tonun üzerine çıktığını ifade eden Uçak, “Dahası, ithal pamuk fiyatı yüzde 14 düşerek 1,76 dolara geriledi; buna karşılık ortalama ihracat fiyatımız 1,91’den 1,83 dolara indi. Üretici pahalıya üretirken, pamuk yurt dışında daha düşük fiyata satılıyor; piyasayı ise ucuz ithalat dolduruyor. Tüketim yüksek, ama üreten kazanamıyor. Bu tablo, sektörün sürdürülebilirliğini ciddi şekilde tehdit ediyor” ifadelerini kullandı.
“Büyük emek verdiğimiz dış pazarımızı kaybedebiliriz”
Uçak, hazır giyim ve tekstil sektörlerinin de olumsuz etkilenmeye devam ettiğini, 2021 yılından bu yana dış ticaret fazlasının yüzde 17 azaldığını kaydeden Uçak, “Önümüzdeki dönemde bu olumsuz seyrin devam etmesi kuvvetle muhtemel görünüyor. Doğru bir yol haritası çizemezsek yıllardır büyük emek verdiğimiz dış pazarımızı kaybedebiliriz” dedi.
2025-2026 sezonu rekoltesi açıklandı
İzmir Ticaret Borsası koordinasyonunda yürütülen çalışmalara göre, Ege Bölgesi’nde pamuk ekim alanları bir önceki sezona göre yüzde 18,5 oranında azalarak 94 bin hektara düştü. Ortalama kütlü verimi yüzde 3,9 artarak dekarda 437 kilogram oldu.
Bu verilere göre 2025/26 sezonu pamuk rekoltesinin 410 bin ton olacağı tahmin edildi. Çırçır randıman oranının yüzde 39 olmasıyla mahlıç pamuk üretiminin 160 bin ton düzeyinde gerçekleşmesi bekleniyor.
İTB Başkan Yardımcısı Uçak, “Son günlerde yaşanan iklim koşulları ve hasat sürecinde olası yağışlar rekolte ve kalite üzerinde olumsuz etki yaratabilir” diyerek uyarıda bulundu.
Toplantının sonunda Uçak, çalışmaya katkı veren İzmir Ticaret Odası, Ege İhracatçı Birlikleri, Tariş Pamuk ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birliği, Manisa, Söke ve Aydın Ticaret Borsalarına, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nden Prof. Dr. Mustafa Bolca ve ekibine teşekkür etti.
