İzmir Körfezi’nde yolcu taşımacılığının tarihi 19. yüzyılın ortalarına kadar uzanıyor. Kenti ticaret ve liman şehri olarak öne çıkaran bu dönemde, körfezde vapur işletmeciliği hız kazandı. Konak, Alsancak, Karşıyaka ve Bostanlı gibi iskelelerin hizmete girmesiyle birlikte şehir içi ulaşımda deniz yolculuğu düzenli hale geldi. 1884 yılında İzmir Hamidiye Vapur İşletmesi’nin kurulması ise körfezde modern yolcu taşımacılığının başlangıcı olarak kabul edildi.
Atatürk’ün İsim Verdiği Vapur Çifti
İzmir’in simgesi haline gelen Sur, Efes, Selçuk ve Bergama vapurları, kentin denizcilik tarihinde ayrı bir yere sahip. 1938 yılında Almanya’da üretilen Sur ve Efes vapurları, İzmir Körfezi için özel olarak inşa edildi. Bu iki vapurun adını ise bizzat Mustafa Kemal Atatürk verdi. Böylece Sur ve Efes, yalnızca bir ulaşım aracı değil, aynı zamanda Cumhuriyet değerlerini simgeleyen tarihi hatıralar haline geldi.
Selçuk ve Bergama’nın Katılması
Selçuk ve Bergama vapurları ise 1954 yılında yine Almanya’da üretildi. Yapı olarak Sur ve Efes’e benzeyen bu vapurlar, bazı detaylarıyla ayrışıyordu. Sur ve Efes’te bulunan ikinci kat ön güvertesi Selçuk ve Bergama’da yer almadı. Ayrıca Sur ve Efes’in silindir biçimli bacaları yerine Bergama ve Selçuk’ta kavisli bacalar tercih edildi. Bu kavisli bacalar, o dönemde Denizcilik Bankası’nın çıkardığı kumbaralara da ilham kaynağı oldu.
Bergama Hâlâ Seferde
1980’li yılların sonuna gelindiğinde Sur, Efes ve Selçuk vapurları ekonomik ömürlerini tamamlayarak hizmet dışı kaldı. Ancak Bergama vapuru, İzmir’in deniz ulaşımındaki rolünü sürdürmeye devam etti. 1985 yılında Alaybey Tersanesi’nde büyük bir bakımdan geçen Bergama, 2001 yılında tamamen yenilenerek yeniden hizmete girdi. Bugün hâlâ İzdeniz filosunda seferlerine devam eden Bergama, İzmir’in yaşayan denizcilik mirası olarak öne çıkıyor.
İzmir’in Belleğinde Ölümsüz Bir İz
Atatürk’ün isimlendirdiği Sur ve Efes vapurları, artık seferde olmasa da kentin belleğinde unutulmaz birer simge olarak yaşıyor. İzmir’in deniz kültürünün en güçlü hatıralarından biri olan bu vapurlar, hem tarihi hem de sembolik değerleriyle kentin kimliğinde yerini koruyor.
