Son Mühür/Alper Temiz - Enflasyon ve kira artışları üniversitelileri bu sene daha sert vurdu. Üniversite çevresindeki evlerin kiraları katlanırken öğrenciler daha uzak semtlere göç etmek zorunda kalıyor. TÜİK’in açıkladığı son verilere göre TÜFE Eylül ayında yıllık yüzde 33,29, on iki aylık ortalamalara göre ise yüzde 38,36 arttı. Bu oran, ekim ayında kira artışlarının yaklaşık yüzde 39–40 bandına oturacağını gösteriyor. 1 Temmuz 2023 öncesi kira kontratlarında kira artışı “yıllık TÜFE değişim oranı” ile sınırlı olabiliyor. Ancak 5 yılın üstündeki sözleşmelerde ya da yeniden kiralamada hâkim, emsal kira bedelleri, mevcut piyasa koşulları ve faiz/ÜFE farklarını da değerlendirerek bu tavanın üstünde kira bedeli tespiti yapabiliyor. Dolayısıyla, kiracılar açısından “yasal sınır mı?” yoksa “piyasa baskısı mı?” ikilemi bu dönemde daha belirgin hale geliyor.
Gayrimenkul danışmanı Ender Sındırgılıoğlu, özellikle üniversite çevresindeki kiralarda bu yıl gözlenen hızlı yükselişi şöyle yorumladı: “Eskisi gibi ‘kampüse yakın ev’ arayışı yapan öğrenci sayısı azaldı; artık öncelik ‘ucuz kira’ arayışına döndü. Buca, Karabağlar, Çiğli yönlerine doğru bir göç var.”
“Şu an alalım, ileride yükselsin”
Sındırgılıoğlu, fiyat artışlarını birkaç teknik gerekçeye bağlıyor. Sındırgılıoğlu, “Öğrencilerin kira bütçesinin sınırları zorlaması nedeniyle, yüksek fiyatlı semtlerden daha uzak bölgeler tercih ediliyor. Bölgesel imar, yapı maliyeti ve sınırlı konut stoğu sebebiyle merkezi semtlerde konut arzı daralmış durumda. Ev sahipleri, önümüzdeki aylarda da enflasyonun devam edeceğini düşünerek kira talep ederken “şu an alalım, ileride yükselsin” yaklaşımı benimsiyor. Kiracıların kısa süreli kontratlarla kalması, her yıl yeniden pazarlık edilmeye açık konumda olmaları nedeniyle ev sahipleri daha agresif zam talebinde bulunabiliyor” diye konuştu. Sındırgılıoğlu şöyle devam etti: “Merkezi semtlerde konutlar tükendi, stok kalmadı diye ev sahipleri artık ‘kilitlenmiş kiracı’ pozisyonu kullanıyor. Bu yaklaşım, özellikle öğrenci nüfusunun yoğun olduğu semtlerde hızlı fiyat sıçramalarına neden oluyor.”
Üniversiteli kira göçü: Uzak semtlere zorunlu yerleşim...
Sındırgılıoğlu, “Artan kiralar ışığında, öğrenciler merkezi semtler yerine ulaşım maliyetleri gözetilerek daha ucuz semtlere yöneliyor” diyerek şunları belirtti, “Kampüs hatlarına uzak semtler, toplu taşıma bağlantıları zayıf olsa da uygun kira avantajıyla tercih ediliyor. Örneğin Buca’nın uzak noktaları, Kiraz yolu güzergâhı ya da Mordoğan hattı gibi bölgeler, öğrenci açısından mali olarak daha ulaşılabilir alternatif haline geliyor.”
“Ancak bu durum, ulaşım maliyetini artırıyor” diyen Sındırgılıoğlu, “Yeni durum vakit kaybını büyütüyor ve öğrencilerin günlük yaşamında yeni zorluk yaratıyor. Öğrencilerden, ‘Merkezi mahallelerde 30 bin TL’lik evde kişi başı kira 5-6 bin TL civarındayken, ulaşım dahil ettiğinizde kira + ulaşım maliyeti toplamda artık 8–9 bin TL’yi geçiyor; biz uzak mahallede 4–5 bin + transit otobüs hattı ile idare etmeye çalışıyoruz’ yönünde şikayetler geliyor” açıklamasını yaptı.
Üniversite çevresindeki kira piyasasında göze çarpan risklere değinen Sındırgılıoğlu, “Ev sahipleri yüksek enflasyon beklentisiyle önce kontrat yenilemeye agresif zam talebiyle girebilir. Öğrenci bütçesi sınırlı; birçok öğrenci ya kalmayı tercih etmeyecek ya da kontratlarını lüks olmayan, ancak ulaşımı kötü semtlere taşıyacak. Uzak bölge tercih eden öğrenciler, kira avantajını ulaşım maliyeti ve vakit kaybıyla telafi edecek. Eğim çok dikleşti. Kiracıya ‘sen tut kal’ dedirtmek kısa vadeli kazanım sağlasa da piyasada kırılma noktası çok yakın” dedi.
