Son Mühür - Bağımsız düşünce kuruluşu Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün yayımladığı “Türkiye’nin İcra ve İflas Raporu”, ekonomik krizin boyutlarını ortaya koydu. Rapora göre, Türkiye’de her beş şirketten biri fiilen iflas etmiş durumda; artan KOBİ kredileri enflasyon karşısında değer kaybederken, finansmana erişim giderek zorlaştı ve icra dosyalarında rekor seviyelere ulaşıldı.
Enstitü tarafından hazırlanan raporda yer alan veriler, Türkiye'deki derinleşen ekonomik krizin etkilerini açıkça gözler önüne serdi. Hukuk ve Adalet Politikaları Direktörü Dr. Yavuz Selim Günay tarafından kaleme alınan raporda, birçok şirketin resmî olarak iflas açıklamasa da faaliyetlerini minimum düzeyde sürdürerek ‘zombi şirket’ konumuna geçtiği ifade edildi. Söz konusu şirketlerin kazançları faaliyetlerini devam ettirmeye yetmese de, yeniden yapılandırma, düşük faizli krediler ya da kamu destekleriyle ayakta kalmaya çalıştıkları belirtildi.
Zombi şirketlerin oranında büyük artış
Raporda, Türkiye’de kalıcı yüksek enflasyon, kredi sıkılaşması ve reel sektörde yaşanan kârlılık kaybı gibi faktörler dikkate alındığında, zombi şirket oranının yüzde 20’ye yaklaştığı ifade edildi. Elde edilen veriler, ülkedeki her 5 şirketten birinin faaliyetlerini kârla değil; sürekli zarar, borçlanma ve teşvik, sübvansiyon, düşük faizli kredi gibi yapay desteklerle sürdürebildiğini gösterdi.
Öte yandan, IMF’nin 2023 tarihli “The Rise of the Walking Dead: Zombie Firms Around the World” başlıklı raporuna göre Türkiye, halka açık olmayan şirketler arasında yüzde 13’lük oranla zombi firma sıralamasında dünyada ilk sırada yer alıyor. Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün değerlendirmesine göre bu eğilim, Türkiye’nin finansal istikrarı açısından ciddi bir risk teşkil ediyor. Özellikle son dönemde artan faiz oranları ile birlikte KOBİ’lere yönelik vergi yükleri ve teşvik politikaları, zombi şirket oranının giderek yükselmesine neden oluyor.
KOBİ kredileri enflasyon karşısında ezildi
Raporda öne çıkan bir diğer bulgu ise KOBİ kredilerinin kullanım oranlarına ilişkin veriler oldu. Türkiye’de işletmelerin finansmana erişimi artmış gibi görünse de, aslında borçlanma kapasitelerinin reel olarak zayıfladığı tespit edildi. Ocak 2023 ile Mayıs 2025 arasındaki yaklaşık 2,5 yıllık dönemde KOBİ kredilerinde yüzde 120’lik bir artış yaşanırken, aynı dönemde kümülatif enflasyon yaklaşık yüzde 240 seviyesinde gerçekleşti.
Bu durum, fiyatların ortalama 3,4 kat arttığı bir ortamda KOBİ kredilerinin yalnızca 2,2 kat artabildiğini ortaya koydu. Rapora göre, kredi hacmindeki nominal artışa rağmen reel olarak KOBİ kredilerinde daralma yaşandı; bu da işletmelerin finansmana erişiminin enflasyon karşısında ciddi ölçüde eridiğini gösterdi.
İcra dosyalarında yüzde 57’lik artış
Raporda ayrıca Türkiye’deki icra ve iflas dairelerine ilişkin dosya sayıları da yer aldı. Buna göre, icra ve iflas dairelerine gelen dosya sayısı 2015 yılında yaklaşık 26,2 milyon iken, 2023’te 38,3 milyona yükselerek zirve yaptı ve 2024 yılında 32,7 milyona geriledi. Adalet Bakanlığı verilerine göre, bu dairelerde bir dosyanın ortalama işlem süresi 2023’te 582 gün iken, 2024’te 918 güne çıkarak yüzde 57 oranında arttı. Bu artış, sistemdeki yavaşlamanın ne denli ciddi olduğunu gösteriyor.
Ekonomik suçlar karnesi
Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nün raporuna göre, Türkiye nüfusu göz önüne alındığında 2024 yılında her 14 kişiden biri ekonomik suçlarla bağlantılı hale geldi. Mal varlığına karşı işlenen suçlara dair yürütülen ceza soruşturmalarındaki dosya, suç ve şüpheli sayıları incelendiğinde, son yıllarda düzenli bir artış trendi görüldü. Adalet Bakanlığı verilerine göre, mal varlığına karşı suçlardan işlem gören şüpheli sayısı 2022’de 5.845.634 iken, 2023’te 5.864.585’e ve 2024’te 6.044.908’e çıktı. Aynı dönem içinde dosya sayısı 4.673.836’dan 4.882.291’e, suç sayısı ise 8.065.237’den 8.966.686’ya yükseldi.
