Son Mühür- Anayasa Mahkemesi (AYM), Karayolları Trafik Kanunu’ndaki aday sürücülerin sürücü belgelerinin iptali şartlarının bir yönetmelikle düzenlenmesini öngören hükmü Anayasa'ya aykırı bularak iptal etti. Karar, temel hak ve özgürlüklerin kısıtlanmasının ancak kanunla yapılabileceği ilkesini bir kez daha teyit etti.
İptal edilen hüküm ve itirazın kaynağı
Karara konu olan düzenleme, 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun ek 17. maddesinin ikinci fıkrasında yer alıyordu. Bu fıkra, ilk defa sürücü belgesi alanları en az bir yıl süreyle aday sürücü olarak kabul ederken, sürücü belgelerinin iptal edilme şartları ile usul ve esaslarının yönetmelikle düzenleneceğini hükme bağlıyordu.
İtiraz, bakmakta olduğu bir davada kuralın Anayasa’ya aykırı olduğu kanısına varan Mardin 1. İdare Mahkemesi tarafından Anayasa Mahkemesi’ne taşındı. Mahkeme, aday sürücü belgesinin iptali gibi bir temel hak alanını ilgilendiren konuda idareye sınırsız ve belirsiz bir düzenleme yetkisi tanınmasının Anayasa’nın 2. ve 38. maddelerine aykırı olduğunu ileri sürdü.
AYM: Kanunilik ilkesi ve özel hayata saygı hakkı ihlali
Anayasa Mahkemesi, yaptığı incelemede itiraz konusu kuralı Anayasa’nın 13. (Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlanması) ve 20. (Özel Hayatın Gizliliği) maddeleri yönünden değerlendirdi.
AYM, sürücü belgesinin iptalinin, bireylerin özel hayatlarının bir parçası haline gelen araç kullanabilme imkanını ortadan kaldırarak özel hayata saygı gösterilmesini isteme hakkına sınırlama getirdiğini tespit etti.
Kararda, temel hak ve hürriyetlere getirilen sınırlamaların, Anayasa’nın 13. maddesi uyarınca yalnızca kanunla yapılabilmesi gerektiği vurgulandı. Mahkeme, kanunla sınırlama koşulunun yerine getirilmesi için kanunun sadece şeklen var olmasının yeterli olmadığını, aynı zamanda sınırlamanın temel esaslarını, ilkelerini ve çerçevesini de belirlemesi gerektiğini belirtti.
Kanun koyma yetkisi devredilemez
İptal gerekçesinde, itiraz konusu kuralın, sürücü belgelerinin iptal edilmesi yaptırımına bağlanan eylemlerin neler olduğunu, yani iptale neden olacak hâlleri belirleme yetkisini tümüyle idareye (yönetmeliğe) bıraktığına dikkat çekildi. Bu durum, yasanın yetkisinin devredilmezliği ilkesine aykırılık teşkil etti ve özel hayata saygı hakkına getirilen sınırlamanın kanunilik koşulunu sağlamadığı sonucuna varıldı.
Kararın yürürlük tarihi: 9 ay sonra
Anayasa Mahkemesi, iptal kararının hemen yürürlüğe girmesi durumunda hukuksal boşluk doğuracağı ve bunun kamu yararını ihlal edebileceği gerekçesiyle, iptal hükmünün yürürlüğe gireceği tarihi erteledi.
17 Haziran 2025 tarihinde OYBİRLİĞİYLE alınan karar, Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girecek. Bu süre zarfında Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM), iptal edilen kanun hükmünün yerine, aday sürücü belgelerinin iptal şartlarını açıkça ve detaylı bir şekilde düzenleyen yeni bir kanuni düzenleme yapması gerekiyor.
