Son Mühür/Sercan Engerek- Posta ve Telgraf Teşkilatında (PTT) kargo bölümünde uygulanmaya başlanan esnaf kuryelik sistemi çalışanların özlük haklarında kayıplara neden oldu. Uygulama ilk olarak Şanlıurfa ve Adana’da hayata geçirilirken esnaf kurye sistemi nedeniyle çalışanlar kurumdan çıkarılmaya başlandı.
Posta, Telefon ve Telekomünikasyon İşçileri Sendikasının (PTT-Sen) Başkanı Süleyman Şen, Adana’da çalışanlardan sadece altı kişi bu uygulamayı kabul etti, bir hafta sonra o altı kişi ‘Bu iş göründüğü gibi değilmiş’ diye istifa etmek zorunda kaldı. Toplamda ise 51 çalışan KOD-18 ile işten çıkarıldı. Şu an 6 bin 500 kargo işçisi işsizlik tehdidiyle karşı karşıya. İşçinin hastalık durumunda bile ekmeğiyle canı arasında kalacağı bir sistem getirilmek isteniyor” diye tepki gösterdi.
Türkiye genelinde şu an PTT’ye bağlı 20 bin personelin 6 bin 500’ü kargo bölümünde çalışıyor. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, PTT’nin kargo bölümünde “parça başı sistemi” olarak esnaf kurye modelini uygulamaya başladı. Nisan ayında Şanlıurfa ve ardından Adana’da uygulanmaya başlanan bu sisteme göre PTT taşeron işçisi işçilik statüsünü, sendikalı olma hakkını ve sosyal güvenliğini kaybedecek.
“PTT çalışanı, motokuryelerle aynı duruma düşürülmek isteniyor”
PTT-Sen Başkanı Süleyman Şen, çalışanın kurumdaki taşeron şirketle imzaladığı klasik iş sözleşmesinin tamamen ortadan kaldırılacağını, sözleşmenin artık kendi hesabına çalışacak kuryelerle hizmet alım sözleşmesine dönüştürülmeye başlandığını belirtti.
PTT kargo çalışanının yemek taşıyan motokuryelerle aynı duruma düşürülmek istendiğine dikkat çeken Şen, “Bu uygulamayla tazminat, iş kazası tanımı, mesai gibi unsurlar artık iş sözleşmesinde yer almayacak. Çalışırsan para var ve bu çalışmanın karşılığında geçinebilecek bir para kazanmak için 150 kargo dağıtman lazım. Bugün PTT çalışanı, herkesin trafikte serzenişte bulunduğu yemek taşıyan motokuryelerle aynı duruma düşürülmek isteniyor. ‘Senin hiçbir şeyinden sorumlu değilim ama sen her şeyi riske atıp çok hızlı çalışmak zorundasın ki ekmek kazanasın’ demeye getiriyorlar” diye tepki gösterdi.
“Sosyal güvence diye bir şey olmayacak”
Şen, PTT’de işçi statüsünün tamamen ortadan kaldırılacağına işaret etti. Çalışanın sabit maaşının ortadan kaldırılacağını, hastalık durumunda kazancının olmayacağını ve hatta işte çıkarılma riskiyle karşı karşıya olacağını anlatan Şen, şunları söyledi:
“Son zamanlarda zaten altı aylık sözleşmelerin dayatıldığı, bu sayede patronların ihbar ve kıdem tazminatından kaçtığı bir düzlemi zaten dayatıyorlar. Şimdi PTT geçilmek istenen esnaf kurye sisteminde hiçbir şekilde sosyal güvence diye bir şey olmayacak. SGK primini Bağ-Kur üzerinden çalışan kendisi ödeyecek artık. Trendyol kargo uygulamasından olduğu gibi çalışanın sabit maaşı ortadan kaldırılacak, hasta olduğunda çalışamayacağı için rapor alsın almasın o gün onun bir kazancı olmayacak. İşçinin hastalık durumunda bile ekmeğiyle canı arasında kalacağı bir sistem getirilmek isteniyor. Hatta iki gün rapor kullanacak olsa işleri aksatıyorsun diye kapının önüne koyacaklar.”
Altı kişi istifa etmek zorunda kaldı, 51 kişi işini kaybetti
Adana’da hayata geçirilen esnaf kurye sistemine geçildiği için 51 kargo çalışanı KOD-18’le işten çıkarıldı. Altı kişi de istifa etmek zorunda kaldı. 51 işçiye ise tazminat ödemesi yapılmadı.
“Türkiye genelinde şu an postacısıyla kargocusuyla PTT’ye bağlı çalışan 20 bin işçi var. Bu işçilerin 6 bin 500’ü kargocu. Uygulama yayıldığında en az 6 bin 500 işçinin KOD-18’le işte çıkarılma riski var” diyen Süleyman Şen, sözlerini şöyle sürdürdü:
“PTT’de taşeron sisteminde çalışanlar kabul etmiyor. Örneğin 100 kişilik bir merkezde ancak beş çalışan kabul ediyor. Onlar da bir hafta sonra bırakıyor. Adana’da çalışanlardan sadece altı kişi bu uygulamayı kabul etti, bir hafta sonra o altı kişi ‘Bu iş göründüğü gibi değilmiş’ diye işten vazgeçti. En az 51 arkadaş KOD-18 ile işten çıkarıldı. KOD-18 kanuna göre iş bitimi demek. Burada bir iş bitimi yok ama bu kodla işten çıkarıldılar. Çıkış verilmesine rağmen tazminatları ödenmedi. İşin özünde bu uygulama büyük bir işsizliğe yol açacak.”
“Yolsuzluk olaylarının faturası personele kesiliyor”
Şen, PTT’de giderek artan özelleştirme uygulamalarının kargo ve posta dağıtımında da sorunlara yol açacağı görüşünde. PTT’nin 2013’te anonim şirkete dönüştürüldüğünü hatırlatan Şen, bugün PTT’nin hizmetlerinden en çok şikâyet edilen gönderilerin yavaş ulaştırılması sorunun PTT’nin kasıtlı olarak âtıl bırakılma süreci diye değerlendirdi:
“Bugün mesela Trendyol Kargo, bir kargoyu bir günde getiriyor ama PTT neden getiremiyor. PTT’nin böyle bir ağı yok mu? Var elbette ama yönetilme sorunundan dolayı bu böyle. Diğer kargo şirketlerinden ayrı olarak 81 ilin en uzak mezrasına kadar hizmet götürdüğü için zaman zaman bu aksamalar olacaktır ama burası bir kamu kurumu. PTT’deki yolsuzluk olaylarının faturası personele kesilerek kurumu tamamen özelleştirme için bir gerekçe yaratılıyor.”
“2 bine yakın şubeyi kapatmak istiyorlar”
PTT-Sen Başkanı Süleyman Şen, son gelinen noktada 399’lu 10 bin kadar memurun havuza alınıp farklı devlet kurumlarına gönderilmesinin söz konusu olduğunu belirtiyor.
2 bine yakın PTT şubesinin kapatılmasının gündemde olduğunu söyleyen Şen, “Bu kurumdan memurları aldığınız zaman burada artık bir devlet işleyişinden de bahsetmeniz mümkün olmayacak artık. Dolayısıyla PTT’nin kargo bölümünde parça başı uygulaması başlıyor ama bunun posta kısmı doğru ilerleyeceği de ortada. Sadece idari hizmet sözleşmeli personelle devletin sorumlu olduğu tebligat, adi posta gibi hizmetler verilecek ve geriye kalan kısmın tamamen özelleştirilmesinden bahsediyoruz. 2 bine yakın şubeyi kapatmak istiyorlar.”
