Vergi Denetim Kurulu (VDK), sahte fatura ve belge kullanımını önlemek amacıyla yapay zekâ destekli Kuruluş Gözetimli Analiz (KURGAN) Sistemini devreye aldı. İki yıllık dönemde 17 bin 373 satıcı ile 77 bin 834 alıcının dahil olduğu yaklaşık 578 milyar liralık işlem, sistem tarafından risk analizine tabi tutuldu. Riskli işlemler tespit edilen mükelleflere ise kayıt ve beyanlarını düzeltme imkânı sağlanıyor.
KURGAN sistemi ile işlem riski tespiti
AA muhabirinin Hazine ve Maliye Bakanlığı kaynaklarından edindiği bilgiye göre, VDK sahte belgeyle mücadeleye 1 Ekim itibarıyla yeni tedbirlerle başladı. Yapay zekâ destekli KURGAN Sistemi, cari veriler üzerinden çalışarak ekonomideki alım-satım işlemlerini tarıyor ve yüksek riskli işlemleri anlık olarak belirliyor. Sistem, sahte belge kullanımına ilişkin riskleri hızlı şekilde saptayabiliyor.
Riskli işlemler öncelikli olarak belirleniyor
Geçmiş veriler üzerinde yapılan analizler sonucunda, 2023 yılında 8 bin 753 satıcı ile 35 bin 901 alıcının yer aldığı yaklaşık 190 milyar liralık işlem, riskli bulundu. 2024 yılına ilişkin riskli işlemler ise 11 bin 530 satıcı ve 52 bin 557 alıcıyla yaklaşık 389 milyar lira olarak kaydedildi.
Mükerrer işlem yapan satıcı ve alıcılar sistemden çıkarıldığında, iki yıllık dönemde 17 bin 373 satıcı ile 77 bin 834 alıcının taraf olduğu yaklaşık 578 milyar liralık işlem risk analizi kapsamına alındı. Bu yaklaşım, tüm işlemleri incelemek yerine yalnızca yüksek risk taşıyanları hedef alıyor.
Alıcılara bilgi yazısı gönderiliyor
VDK, sistemin riskli olarak belirlediği işlemlerle ilgili olarak alıcı mükelleflere yazı gönderiyor. 70 binin üzerinde gönderilen yazılar, olası denetimler öncesinde mükelleflerin risk durumları hakkında bilgilendirilmesini amaçlıyor. Alıcıların yanıtları, satıcılar üzerinde yürütülecek incelemelerde delil niteliği taşıyor ve cevaplara göre bazı incelemelerin kapatılması da mümkün olabiliyor.
Mali müşavirlere rehberlik amaçlı bilgilendirme
Sistemden gelen riskli işlem bilgilerinin mali müşavirlere iletilmesi ise mükelleflere rehberlik amacı taşıyor. Bu bilgilendirme, müşavirlere ek bir sorumluluk yüklemiyor, yalnızca doğru yönlendirme sağlamak için yapılıyor.
Kayıt düzeltme imkanı ile haksız durum önleniyor
KURGAN Sistemi, sadece riskli işlemleri tespit ediyor; mükellefleri doğrudan sahte belge düzenleyicisi veya kullanıcısı statüsüne sokmuyor. Uyarılar sayesinde, bilmeden veya yanlışlıkla sahte fatura kullanan mükellefler kayıtlarını düzeltme şansına sahip oluyor.
Bakan Şimşek: “Dürüst mükellefin hakları korunuyor”
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kayıt dışı ekonomiyle mücadelede teknolojik sistemlerin önemine işaret ederek, “Sistemlerin amacı mükellefleri cezalandırmak değil, bilgilendirmek ve gönüllü uyumu teşvik etmektir. Dürüst mükelleflerin hak ve hukukunu her zaman koruyoruz. Gerçek alım-satım işlemlerine taraf olanların endişe etmesine gerek yok” ifadelerini kullandı.
