İran İsrail'e neden savaş açtı?
İsrail, 1 Nisan'da Şam'daki İran konsolosluk binasına hava saldırısı düzenledi. Saldırıda, İran Devrim Muhafızları Ordusu'ndan 2'si general rütbesinde olmak üzere toplam 7 kişi öldü. İran, bu saldırının ülkenin topraklarına yapılmış bir saldırı olduğunu belirterek misilleme yapacağını açıkladı. İsrail ise İran'ın saldırılarına karşılık vereceğini bildirdi. İran, 13 Nisan gecesi İsrail'e karşı yüzlerce kamikaze insansız hava aracı, balistik ve seyir füzesiyle saldırı başlattı ve bazı askeri hedefleri vurduğunu duyurdu. İsrail ise saldırıların çoğunun hava savunma sistemleri tarafından önlendiğini, ancak güneydeki bir askeri üssün füze isabeti aldığını belirtti.
İsrail İran gerilimi ardından kullanılan seyif füzelerin modelleri, özellikleri ve menzilleri merak konusu oldu. İran hava kuvvetleri, seyir füzeleriyle İsrail'in seyif füzelerinin karşılaştırmasını sizin için derledik.
Seyir füzeleri ve kruz füzelerinin arasındaki farklar
Seyir füzeleri, kanatçıklarını kullanarak havanın dinamik yapısından yararlanır ve sürüklenmeyi dengelemek için jet motorundan güç alarak hedefine yönelirler. Kruz füzeleri ise genellikle klasik patlayıcı veya nükleer başlıkları yüzlerce kilometre taşıyabilen güdümlü sistemlerdir. Gelişmiş kruz füzeleri ise süpersonik veya yüksek sesaltı hızla ilerleyen, kendi kendini yönlendirebilen ve radar tespitini engellemek için alçak irtifalardan uçabilen araçlardır. Bu füzeler genellikle saldırı amaçlı kullanılır ve keşif veya gözetleme amacıyla değil, insanlı hava aracı sınıfına girmezler.
Seyir Füzelerinin Tarihi
Seyir füzelerinin kökeni, Birleşik Krallık'ın 1920'lerde denediği Larynx modeline dayanmaktadır. Ancak gerçek anlamda bir kruz füzesi olarak kabul edilen ilk örnek, 1944'te Almanlar tarafından üretilen V-1'dir. V-1, uçak gövdesinden fırlatılan, kısa kanatçıklara sahip, basit bir güdüm sistemine sahip bir silahtı. Bu sistem, temel olarak bir jiroskop mekanizmasından ibaretti ve pulse-jet motorla çalışıyordu. Yüksek vuruş etkisi nedeniyle genellikle şehirler gibi geniş alanlara karşı kullanıldı ve "uçan bomba" olarak anıldı.
II. Dünya Savaşı sırasında Japon İmparatorluğu da benzer silahlar üretti, bunlar arasında fazladan patlayıcı yüklü pilotlu kamikaze ve roket motorlu Ohka model uçaklar bulunmaktaydı.
Savaştan sonra, ABD'nin elinde çeşitli kruz füze projeleri bulunmaktaydı. Ancak bu projelerden sadece dört tanesi hayata geçirildi: BANSHEE, SM-62 Snark, SM-64 Navaho ve MGM-1 Matador. Afrodit Operasyonu'na benzerlik gösteren BANSHEE projesi, Afrodit'in başarısız olmasıyla birlikte 1949'da iptal edildi.
Soğuk Savaş döneminde, ABD ve SSCB farklı kruz füzesi denemeleri gerçekleştirdi. ABD, V-1'den esinlenen SSM-N-8 Regulus ve MGM-1 Matador gibi füzeler geliştirdi. Matador füzeleri, Batı Almanya, Tayvan ve Güney Kore'ye yerleştirildi ve 1956'da Batı Almanya'ya yerleştirilen Matador birlikleri, 1956 Macar Devrimi'ne karşı bir güvenlik önlemi olarak konuşlandırıldı. ABD ayrıca 1957-1961 yılları arasında Pluto Projesi'ni hayata geçirdi. Pluto, hidrojen bombası taşıyabilen, Mach 3 hızında uçabilen ve düşman radarlarından kaçabilen bir güdümlü füze projesiydi. Ancak ICBM'lerin geliştirilmesiyle bu proje terkedildi.
Ruslar ise kruz füzelerini genellikle Amerikan deniz kuvvetlerine karşı kullanmak amacıyla geliştirdi. Bu füzeler, büyük denizaltılarla donatılmıştı ve ABD uçak gemisi filolarını izlemek için kullanıldı. Havadan fırlatılan modelleri ise Backfire, Bear ve Blackjack model Rus ağır bombardıman uçaklarına yüklendi.
İran'ın askeri kapasitesi ne durumda?
Londra merkezli Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'ne (IISS) göre, İran İslam Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri'nin 37 bin personeli bulunuyor.
İran Seyir Füzeleri
İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun ! Nisan'da İsrail’e düzenlediği saldırıda Emad balistik füzeleri, Paveh seyir füzeleri ile Şahid-136 kamikaze İHA’larını kullandığı belirtildi.
İran Devrim Muhafızları Ordusu, İsrail’in Şam’daki İran Konsolosluğu’na yönelik saldırısına misilleme olarak önceki gece İHA ve füzelerle İsrail topraklarına saldırmıştı.
Paveh seyir füzeleri
Saldırıda 30’un üzerinde seyir füzesi de kullanılırken devlet televizyonunun haberine göre Somar füze ailesinden 1650 kilometre menzilli Paveh seyir füzeleriyle İsrail toprakları hedef alındı. Katlanabilir kanatlara sahip füzenin Şubat 2023’teki tanıtımı sırasında Paveh’in İsrail’e ulaşabildiği vurgulanmıştı. İran Silahlı Kuvvetleri başka balistik füzeler de kullandı ancak bunların isimleri açıklanmadı. İran ile İsrail arasındaki tansiyon Ortadoğu’da sürüyor. İsrail’in Şam’daki İran Konsolosluğu’nu vurmasının ardından İran intikam yemini etmiş ve saldırı hakkının olduğunu bildirmişti. İran resmi haber ajansı ISN, İsrail’i vurma kapasitesi olan 9 füzeyi derleyerek gözdağı vermişti.
Grafiğe göre İran’ın saatte 3 bin 836 ile 10 bin 741 mil arasında hıza ulaşan Sejjil, Kheibar, Emad, Shahab-3, Ghadr, Paveh, Fattah-2, Kheibar Shekan ve Haj Qasem adlı çok sayıda balistik füzesi bulunuyor ve bu füzeler ana karadan direkt olarak İsrail’i vurabiliyor.
Abu Mahdi deniz seyir füzesi
İran Devrim Muhafızları Donanması Komutanı Alireza Tangsiri, yapay zekâ teknolojisinin önemini vurgulayarak İslam Devrim Muhafızları Ordusu ve İran Donanması'nın envanterine eklenen yerli üretim Abu Mahdi seyir füzelerine dikkat çekti. Bu füze, elektronik harp ile mücadele, uçuş rotasını yapay zekâ ile belirleme ve radardan kaçınma gibi yeni özelliklerle donatılmıştır.
İran, Basra Körfezi'nde artan gerilim sonrasında 1000 km menzile sahip ve yapay zekâ teknolojisiyle desteklenen Abu Mahdi seyir füzesini tanıttı. Füze, tamamen yerli olarak geliştirilmiş olup deniz görevlerinde kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Turbojet motoru ve tasarımı sayesinde yüksek hızlara ulaşabilen ve hassas hedefleme yapabilen füzenin, 20 yıl önce Ukrayna'dan temin edilen Kh-55 seyir füzelerine dayanan bir tasarımı bulunmaktadır.
Abu Mahdi deniz seyir füzesi, 20 Ağustos 2020'de Haj-Qasem balistik füzesiyle birlikte tanıtıldı ve adını İranlı komutan Abu Mahdi al-Muhandis'ten aldı. Özellikle deniz operasyonları için tasarlanan bu füze, yüksek doğrulukla hedefleri vurabilen hassas bir seyir füzesidir. İran'ın hava kuvvetleri envanterinin sınırlı olması nedeniyle, uzun menzilli füzeler gibi Abu Mahdi, bölgedeki diğer kuvvetleri tehdit etme stratejisinde önemli bir rol oynuyor.
2022 verilerine göre, seyir füzeleri dışında İran'ın Orta Doğu'daki en büyük ve çeşitli füze envanterine sahip olduğu biliniyor, 3000'den fazla balistik füzesi bulunuyor. Son on yılda füzelerinin hassasiyeti ve isabet oranında önemli ilerlemeler kaydeden İran, bölgede daha güçlü bir konvansiyonel tehdit haline gelmiştir.
Ebu Mehdi el Mühendis
Bin km menzile sahip olan füze, 2020 yılının başlarında Bağdat Havaalanı yakınlarında gerçekleşen bir Amerikan hava saldırısında Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ve Haşdi Şabi (Halk Seferberlik Güçleri) Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi el-Mühendis'in öldürülmesinin ardından adını almıştır. Donanma birimlerine yeni füzeler sağlanması, Tahran'ın 2020 Ağustos'unda Ebu Mehdi el-Mühendis adı altında bir füze ürettiğini duyurmasından üç yıl sonra gerçekleşti. Bu füze savaş başlığına sahip, alçak irtifa da uçabilme ve radar sistemlerini bypass edebilme yeteneğine sahiptir ve İran'ın deniz savunma kabiliyetini önemli ölçüde artırmıştır.
İran'ın askeri kapasitesi ne durumda?
İsrail ise dünyanın en gelişmiş hava kuvvetlerinden birine sahip. Uluslararası Stratejik Çalışmalar Enstitüsü’nün (IISS) hazırladığı, küresel askeri kapasiteleri değerlendiren ve savunma bütçelerini içeren rapora göre İsrail F-15, F-16 ve en yeni F-35 uçakları da dahil olmak üzere en az 14 savaş uçağı filosuna sahip.
İsrail Seyir Füzeleri
Sea Breaker
Sea Breaker, deniz ve kara unsurları için kritik bir güçtür. Yüksek hassasiyetli güdüm sistemleri kullanarak modern muharebe alanındaki zorlukların üstesinden gelmek için tasarlanmıştır. 300 kilometreye kadar mesafeden hassas vuruş yapabilme yeteneğine sahiptir. Gelişmiş IIR başlığı ile sabit veya hareketli hedeflere yüksek hassasiyetle angaje olabilir. Ayrıca yapay zeka ve veri tabanlı sahne eşleştirme teknolojisi kullanarak Otomatik Hedef Tespiti ve Otomatik Hedef Tanıma görevlerini gerçekleştirebilir. GNSS'nin kullanılamadığı alanlarda ve her türlü hava koşulunda tam operasyonel çalışabilir. Farklı deniz platformlarından fırlatılabilir ve kara versiyonu da mevcuttur. Yüksek hızda uçabilme kabiliyetine sahip olan füze, çok düşük irtifadan uçuş yapabilir ve farklı açılardan hedeflere angaje olabilir. Ayrıca datalink kabiliyeti ve hedef hasarı değerlendirmesi teknolojilerine sahiptir. Bu füzenin benzeri Türkiye'de geliştirilmektedir ve Orta Menzilli Gemisavar Füze Sistemi olarak adlandırılmaktadır.
Ice Breaker
Ice Breaker, hava, kara ve deniz alanlarında kullanılabilen geniş kapsamlı bir çözüm olarak sunulmaktadır. Bu bağlamda, Ice Breaker’ın deniz ve kara tabanlı versiyonu olarak hizmet veren Sea Breaker’ın piyasaya sürülmesinden bir yıl sonra gerçekleşti. Ek olarak Ice Breaker’ın yalnızca kara ve deniz platformları için değil, aynı zamanda gelişmiş yetenekleriyle tüm etki alanlarını içeren bir kapsama alanına sahip olduğu iddia edilmekte.
Ice Breaker, elektronik karşı tedbirlere karşı dirençli ve GNSS'in engellendiği ortamlarda bile çalışma yeteneğine sahiptir. 300 km'ye kadar olan mesafeden hassas vuruş yeteneğine sahip olan bu füze, gelişmiş yapay zeka füzyonlu IIR (Görüntüleyici Kızılötesi) arayıcı başlığıyla donatılmıştır. Sabit veya hareketli kara hedeflerine karşı angajman için ideal olan Ice Breaker, çeşitli hava platformlarıyla uyumludur, bunlar arasında savaş uçakları, hafif uçaklar ve helikopterler bulunmaktadır. Füzenin veri bağlantısı, uçuş sırasında iptal ve Savaş Hasarı Değerlendirmesi (BDA) yetenekleriyle gerçek zamanlı karar verme ve taktik güncellemeleri sağlar.
Ice Breaker, yapay zeka teknolojisiyle desteklenen bir platformdur. Derin öğrenme ve büyük veri tabanlı sahne eşleştirme kullanarak Otomatik Hedef Tespiti ve Otomatik Hedef Tanıma sağlar. Yüksek hızlarda seyreden Ice Breaker, önceden belirlenmiş saldırı planlarına dayalı çok yönlü, senkronize bir tam küre saldırı yeteneğine sahiptir. Bu, ara noktalar, azimutlar, etki açıları ve nişan alma noktaları gibi faktörlere göre görevlerin başarılı bir şekilde yerine getirilmesini sağlar.
