Son Mühür/ Osman Günden - Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. İlker Aydın’ın da yer aldığı uluslararası araştırma ekibi, istilacı deniz türlerinin yayılımını yapay zekâ ile öngören bir model geliştirdi. “Geosciences” dergisinde yayımlanan çalışma, Akdeniz ekosistemi için erken uyarı sistemi niteliği taşıyor.
Uluslararası iş birliğiyle bilimsel başarı
Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. İlker Aydın, Yunanistan Thessaly Üniversitesi ve Danimarka Teknik Üniversitesi’nden bilim insanlarının yer aldığı uluslararası araştırma ekibinde görev aldı. Ortak yürütülen çalışma, “Geosciences” dergisinde yayımlanarak uluslararası bilim dünyasında dikkat çekti.
Araştırma, Yunanistan denizlerinde istilacı türlerin giriş riskini yapay zekâ destekli bir hesaplama modeliyle öngören ilk çalışma olarak öne çıktı. Geliştirilen sistem, sıcaklık, tuzluluk ve çevresel değişkenleri analiz ederek istilacı türlerin ortaya çıkabileceği bölgeleri önceden tahmin edebiliyor.
“Ege Üniversitesi uluslararası bilimde söz sahibi”
Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, çalışmanın üniversitenin uluslararası görünürlüğünü artırdığını belirtti “Ege Üniversitesi olarak uluslararasılaşma hedefimiz doğrultusunda, akademisyenlerimiz çok uluslu projelerde aktif görev alıyor. Su Ürünleri Fakültemizden Doç. Dr. İlker Aydın’ın da yer aldığı bu proje, deniz ekolojisini tehdit eden istilacı türlere karşı yapay zekâ temelli bir çözüm sunuyor. Akademisyenimizi ve tüm araştırma ekibini kutluyor, başarılarının devamını diliyorum.”
2035’e kadar istilacı türlerin rotası öngörüldü
Doç. Dr. İlker Aydın, geliştirilen modelin işleyişine ilişkin bilgiler verdi: “Model, zehirli aslan balığı ve balon balığı gibi tehlikeli türlerin Pagasitik Körfezi ve Akdeniz’e olası girişlerini 2035 yılına kadar öngörmektedir. Yapay zekâ, makine öğrenimi ve çevresel veri analizine dayalı bu sistem, sıcaklık ve tuzluluk gibi parametreleri kullanarak bir ‘radar’ gibi çalışıyor. Böylece istilacı türlerin ne zaman ve nerede ortaya çıkabileceğine dair erken uyarı sağlayabiliyoruz.”
Araştırmanın sonuçlarına göre, bugün Pagasitik Körfezi görece güvenli olsa da iklim değişikliğinin önümüzdeki on yılda istilacı türlerin yayılımını kolaylaştırabileceği tahmin ediliyor. Bu durumun yalnızca biyolojik çeşitliliği değil; balıkçılığı, halk sağlığını ve bölgesel ekonomiyi de tehdit ettiği belirtiliyor.
“Erken tahmin, en güçlü silahımızdır”
Doç. Dr. Aydın, istilacı türlerle mücadelede bilimin ve uluslararası dayanışmanın önemine dikkat çekti: “Erken tahmin, en güçlü silahımızdır. Geliştirdiğimiz model yalnızca Pagasitik Körfezi için değil, tüm Akdeniz için erken uyarı sistemi olarak kullanılabilir. Denizlerimiz değişiyor. Eğer proaktif davranmazsak, istilacı türler yalnızca ekosistemlerimizi değil, yaşamlarımızı da köklü biçimde etkileyebilir. Bu çalışma, bilimsel öngörülerin ve uluslararası iş birliğinin deniz ekosistemlerinin korunmasında ne kadar kritik olduğunu bir kez daha gösteriyor.”
