Son Mühür/Gamze Eskiköy- Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Başvuru Dosyası’na göre proje sahibi Gemi Geri Dönüşüm Sanayicileri Derneği. Dernek, Aliağa Gemi Söküm Bölgesi’nde faaliyet gösteren 22 üye işletmenin alan artışı talebini ortak bir başvuruyla sundu.
Projenin amacı, ömrünü tamamlamış yük gemileri, konteynerler, tankerler, sondaj platformları ve diğer deniz araçlarının geri dönüşümünü gerçekleştirmek. Gemi söküm faaliyetleri Hong Kong ve Basel konvansiyonlarına uygun şekilde yürütülecek.
Alan artışıyla birlikte kıyı kenar çizgisinin deniz tarafındaki bölgeler de söküm sürecine dahil edilecek. Söz konusu alanlarda atıkla kontamine olmamış metal parçalar, halatlar ve tesis araç parklarının geçici depolanması öngörülüyor. Firma yetkilileri, proje kapsamında tesislerin kapasitesinde veya makine parkurunda herhangi bir değişiklik yapılmayacağı belirtildi.
ÇED sürecinde halka da söz verilecek
ÇED sürecinin en kritik aşamalarından biri “halkın katılım toplantısı” olacak. Bu toplantıda yöre halkı, projenin olası çevresel etkileri hakkında bilgilendirilecek ve görüşlerini yetkililere iletecek.
Projeyle ilgili nihai karar, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından, kurum görüşleri ve halkın katılım toplantısından gelecek değerlendirmeler ışığında verilecek.
1970’lerden bugüne uzanan gemi söküm faaliyetleri
Aliağa’daki gemi söküm faaliyetlerinin temeli 1974 yılında çıkarılan Bakanlar Kurulu Kararı ile atıldı. 1976’da sahil şeridi “Gemi Söküm Bölgesi” ilan edildi ve aynı yıl ilk gemiler bölgedeki tesislerde söküldü.
1986’da yürürlüğe giren “Gemi Söküm Yönetmeliği” ile yasal çerçeveye kavuşan sektör, bugüne kadar binlerce ömrünü tamamlamış gemiyi parçaladı. ÇED raporunda yer alan verilere göre, Türkiye’de sökülen gemilerin sayısı 2009’dan itibaren düzenli şekilde artış gösterdi. En yüksek sökülen gemi sayısı 2012’de 281 olurken, en yüksek gross ton (GT) 2020 yılında 1,776 milyon olarak kaydedildi.
71 milyon liralık proje bedeli
Raporda, proje bedelinin 70.995.840,83 TL olduğu belirtildi. Bu tutar, kıyı kenar çizgisinin deniz tarafındaki devlet hüküm alanlarının kullanımı için ödenen ecrimisil bedelleri üzerinden hesaplandı.
Başvuru, 29 Temmuz 2022 tarihli ÇED Yönetmeliği’nin Ek-I listesi kapsamında değerlendirilmekte. Bu nedenle proje ÇED sürecine tabi olacak ve süreç boyunca halkın da katılımı sağlanacak.
