ABD’nin, İran’ın askeri kapasitesini yeniden güçlendirmesini engellemek amacıyla Kasım ayında Hint Okyanusu’nda gizli bir operasyon gerçekleştirdiği ortaya çıktı. Amerikan basınına yansıyan bilgilere göre, ABD özel harekât birlikleri Sri Lanka açıklarında bir gemiye baskın düzenleyerek şüpheli bir sevkiyata el koydu.
Operasyon Sri Lanka açıklarında gerçekleştirildi
Amerikalı yetkililere dayandırılan bilgilere göre, Hint Okyanusu’nda Sri Lanka kıyılarından birkaç yüz mil uzaklıkta düzenlenen operasyonda, ABD özel harekât timleri seyir halindeki bir gemiye müdahale etti. Baskın sırasında gemide bulunan yükün tamamına el konulurken, geminin yoluna devam etmesine izin verildi.
Sevkiyat önceden takip ediliyordu
ABD’li yetkililer ve operasyona yakın kaynaklar, söz konusu geminin uzun süredir istihbarat birimleri tarafından izlendiğini aktardı. Sevkiyatın, İran’ın askeri projelerinde kullanılabilecek malzemeler taşıdığına dair güçlü istihbarat elde edildiği belirtildi. Geminin adı ve sahibine ilişkin bilgiler ise kamuoyuyla paylaşılmadı.
Çift kullanımlı malzemeler imha edildi
Amerikalı yetkililerin açıklamasına göre ele geçirilen yük, hem askeri hem de sivil alanlarda kullanılabilecek “çift kullanımlı” malzemelerden oluşuyordu. Bu malzemelerin, İran’ın konvansiyonel silah sistemleri ve füze programında kullanılma ihtimali bulunduğu ifade edildi. El konulan sevkiyatın operasyon sonrası imha edildiği bildirildi.
Füze programı bağlantısı iddiası
Operasyona aşina kaynaklara göre ABD, söz konusu sevkiyatın İran’ın füze programı için parça ve bileşen temininde uzmanlaşmış İranlı şirketlere gönderildiğini gösteren istihbarat bilgilerine sahipti. Bu durum, operasyonun yalnızca bir denetim değil, doğrudan önleyici askeri müdahale niteliği taşıdığı yorumlarına yol açtı.
BM silah ambargosunun yeniden gündeme geldiği dönemde yapıldı
Operasyonun, Birleşmiş Milletler’in eylül ayı sonlarında İran’a yönelik silah ticaretine ilişkin uluslararası kısıtlamaları yeniden devreye aldığı bir dönemde gerçekleşmesi dikkat çekti. Buna karşın İran ve Çin dışişleri bakanlıkları olayla ilgili herhangi bir resmi açıklama yapmadı. Operasyonu yürüten ABD Hint-Pasifik Komutanlığı da harekâta ilişkin kamuoyuna bilgi vermedi.
ABD’nin İran sevkiyatlarına müdahaleleri geçmişte de yaşandı
ABD, son yıllarda İran’a ait olduğu belirtilen çok sayıda silah ve petrol sevkiyatına müdahalede bulunmuştu. 2024 yılının Ocak ayında ABD Merkez Komutanlığı (CENTCOM), Somali açıklarında Yemen’deki Husilere gönderildiği belirtilen İran yapımı balistik ve seyir füzesi bileşenlerine el koymuştu. Ayrıca 2020 ve 2023 yıllarında İran Devrim Muhafızları’yla bağlantılı olduğu gerekçesiyle İran petrol sevkiyatlarına da el konulmuştu.
Venezuela açıklarındaki tanker krizi yeniden gündemde
Hint Okyanusu’ndaki operasyonun, ABD’nin 10 Aralık’ta Venezuela açıklarında İran’a petrol taşıdığı belirtilen bir tankere el koymasından haftalar önce gerçekleştiği belirtildi. Bu gelişmeler, ABD yönetiminin denizlerde daha agresif ve nadir kullanılan müdahale yöntemlerine yöneldiği yönündeki tartışmaları da beraberinde getirdi.
Çin’den sert tepki gelmişti
Venezuela açıklarındaki tanker operasyonunun ardından Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Guo Jiakun, ABD’yi sert sözlerle eleştirmişti. Guo, “Pekin, uluslararası hukuka ya da BM Güvenlik Konseyi yetkilendirmesine dayanmayan tek taraflı yasa dışı yaptırımlara, uzun kollu yargı yetkisine ve yaptırımların istismar edilmesine karşı çıkmaktadır” ifadelerini kullanmıştı.
