Son Mühür - Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (DKMP), 21 Aralık 2024’te İstanbul Havalimanı’nda ele geçirilen yavru goril “Zeytin”le ilgili incelemelerin tamamlandığını açıkladı. Yapılan açıklamada, DNA analizlerinin sonucunda Zeytin’in Nijerya kökenli bir tür olmadığının belirlendiği ve bu doğrultuda yavru gorilin Türkiye’de kalmasına karar verildiği belirtildi. DKMP, Zeytin’in koruma altında yaşamını sürdüreceğini duyurdu.
Belgesiz yakalandı
Zeytin, Nijerya’dan Tayland’a transit geçişi sırasında, CITES belgesi (Nesli Tehlike Altındaki Yaban Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme) olmadan taşındığı için İstanbul Havalimanı’nda yakalanmıştı. Gerekli izin belgeleri bulunmadığından el konulan yavru goril, sağlık kontrollerinin ardından İstanbul’daki bir hayvanat bahçesinde koruma altına alındı. Kamuoyunun yoğun ilgi gösterdiği gorile “Zeytin” adı verilmişti.
DKMP’nin açıklamasında, CITES mevzuatı gereği ihracatçı ülkenin geri talepte bulunma hakkı bulunduğu ve bu kapsamda Nijerya hükümetinin Zeytin’in iadesini resmen istediği belirtildi. Ancak Türkiye tarafı, iade sürecine ilişkin değerlendirmelerde bazı kritik noktaların göz önünde bulundurulması gerektiğine vurgu yaptı:
- Hayvanın yeniden kaçak ticarete konu edilmemesi,
- İklim koşullarının uygunluğu,
- Zeytin’in maruz kaldığı stresin en aza indirilmesi.
Bu unsurlar doğrultusunda iade süreci başlatılmış ve Eylül 2025’te tamamlanması öngörülmüştü. Ancak DNA testinden elde edilen sonuçlar sonrasında planlamada köklü bir değişikliğe gidildi.
Türkiye'de kalacak
Zeytin’in menşei ülkesinin belirlenmesi amacıyla Ankara Üniversitesi Evrimsel Genetik Laboratuvarı tarafından detaylı bir DNA testi yapıldı. Genom dizilimiyle gerçekleştirilen analiz, Zeytin’in Batı Ova gorili (Western Lowland Gorilla) türüne ait olduğunu ortaya koydu. Bu sonuçlar, Nijerya’nın Zeytin’in menşe ülkesi olmadığını bilimsel olarak doğruladı ve CITES COP-19 kararları doğrultusunda yavru gorilin Türkiye’de kalmasına karar verildi.
DKMP açıklamasında şu ifadelere yer verdi:
“Nijerya’nın menşei ülke olmaması sebebiyle, CITES kararları doğrultusunda Zeytin’in Türkiye’de bir hayvanat bahçesine yerleştirilmesine karar verilmiştir. Bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da Zeytin emin ellerde yaşamını sürdürecek ve gerekli bakımı titizlikle yapılacaktır.”
