Son Mühür / Yiğit Uzun – Sayıştay’ın 2024 yılı İzmir Büyükşehir Belediyesi Denetim Raporu, Üçyol–Buca Metro Hattı yapım ihalesinde uluslararası finansman kurallarına aykırılıklar bulunduğunu ortaya koydu. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) finansmanlı proje kapsamında yürütülen ihalede, teklif değerlendirme sürecinin EBRD’nin “Aşırı Düşük Tekliflerin Değerlendirilmesi Rehberi”ne uygun yürütülmediği belirtildi.
Rapora göre, ihale komisyonu aşırı düşük teklif sorgulamasında rehberde belirtilen yöntemi uygulamadı. En düşük fiyat teklifinin reddedilmesinin ardından, EBRD rehberinde zorunlu tutulan “yeni sınır değer belirleme” ve “sınırın altındaki diğer tekliflerin yeniden değerlendirilmesi” adımları atlandı. Böylece, ikinci en düşük teklif herhangi bir aşırı düşük sorgulaması yapılmadan doğrudan kazanan ilan edildi.
Sayıştay, bu uygulamanın hem eşit muamele ilkesini hem de ihalenin güvenilirliğini zedelediğini vurguladı. Raporda ayrıca, en düşük teklifin reddine ilişkin verilen mahkeme kararına rağmen, belediyenin ikinci değerlendirmede de aynı yöntem hatalarını tekrarladığı tespitine yer verildi.
EBRD’nin görevlendirdiği danışman tarafından, rehberde tanımlı yöntemlerden farklı bir risk değeri hesabı kullanıldığı; bu yöntemin sonucunda ihalenin ikinci teklife bırakıldığı ifade edildi. Sayıştay, bu durumun EBRD’nin standart satın alma dokümanlarında yer alan ilkelere uygun olmadığını belirtti
Komisyonun, EBRD’ye gönderdiği raporda bile “ikinci teklifin bazı kalemlerde aşırı düşük olduğu” değerlendirmesine yer verdiği, ancak buna rağmen ihalenin aynı firmaya önerildiği belirlendi. Komisyon, bu risklere rağmen, teminat oranının %10’dan %13’e çıkarılması koşuluyla ihalenin ikinci teklif sahibine verilmesini önermişti.
Sayıştay, tüm bu süreçlerin sonucunda “Üçyol–Buca hattı yapım işi ihale işlemlerinin EBRD rehberlerine ve ihale dokümanlarına uygun yürütülmediği” sonucuna ulaştı. Raporda, sürecin rekabeti zedelediği, eşit muamele ilkesini ihlal ettiği ve belediye kaynakları açısından risk doğurduğu ifade edildi.
İzmir’in en büyük raylı sistem projesi olan Üçyol–Buca Metrosu’nda yaşanan bu bulgular, uluslararası finansmanlı ihalelerde şeffaflık, eşitlik ve rekabet ilkelerine bağlı kalınmasının önemini bir kez daha gündeme taşıdı. Sayıştay, İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne, EBRD kaynaklı projelerde satın alma rehberlerine tam uyum çağrısı yaptı.
