Eğitimine İstanbul Gelenbevi Ortaokulu’nda devam eden İleri, ardından İstanbul Teknik Üniversitesi’nde yüksek mühendislik eğitimi aldı ve 1933 yılında mezun oldu. Tevfik İleri Üniversite yıllarında Millî Türk Talebe Birliği başkanlığı yaptı, Türkçülük hareketlerinde aktif rol üstlendi. Türk ileri gençliğiyle Bulgar gençlerinin Razgrad’daki Türk mezarlığını tahrip etmesini protesto eylemlerine öncülük etti. Öğrencilik yıllarından itibaren sosyal ve toplumsal olaylara duyarlı bir kişilik sergiledi.
Bürokrasi ve mühendislikten siyasete uzanan yol
Mezuniyet sonrası meslek hayatına Erzurum Karayolları Bölge Müdürlüğü’nde kontrol mühendisi olarak başladı. Ardından Çanakkale ve Samsun’da bayındırlık müdürlüğü ve bölge müdürü olarak görev üstlendi. 1950 yılı seçimlerinde Demokrat Parti’den Samsun milletvekili seçildi ve TBMM’ye girdi. Siyasette hızlıca yükselen İleri, Adnan Menderes kabinelerinde sırasıyla Ulaştırma Bakanı, Millî Eğitim Bakanı, Başbakan Yardımcısı ve Bayındırlık Bakanı olarak görev yaptı. 1953-1955 yılları arasında TBMM başkanvekilliği yaptı ve siyasi arenada etkili bir figür oldu.
Eğitim ve kültürde iz bırakan reformlar
Milli Eğitim Bakanlığı döneminde Tevfik İleri, Türkiye’de din derslerinin ilkokul müfredatına girmesini sağladı ve İmam Hatip Okulları’nın yeniden açılmasına öncülük etti. İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü’nü kurarak dinî yükseköğretim alanında önemli bir adım attı. Ayrıca, öğretmen yetiştirme politikasında da yenilikler yaptı; Köy Enstitülerini öğretmen okullarıyla birleştirdi. Türk Sanat Tarihi Enstitüsü’nün kuruluşunda ve Türk kültür eserlerinin yayımında da aktif rol aldı.
Yassıada süreci ve vefatı
27 Mayıs 1960 askeri darbesi sonrasında tutuklanan Tevfik İleri, Yassıada yargılamalarında müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Ancak kısa süre sonra yakalandığı hastalık nedeniyle kaldırıldığı hastanede 31 Aralık 1961’de Ankara’da hayatını kaybetti. İleri, dönemin siyasi baskılarına rağmen ideallerinden ödün vermeyen, muhafazakâr-milliyetçi düşünce yapısıyla tanınan, Türk siyasetinin unutulmaz devlet adamlarından biri olarak anılıyor
