Ziraat Bankası Eski Genel Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Şenol Babuşçu, sosyal medya hesabından 'İhracatta Bizi Neler Bekliyor?' sorusunu gündeme taşıyarak konuyu 7 maddede özetledi.
İşte Şenol Babuşçu'nun dikkat çeken tespitleri...
1- Ülkemizde sürekli üzerinde konuşulan ve iktidarın genel politika olarak benimsediği konu ihracata dayalı büyüme. Son 20 yıllık sürece baktığımızda Ülkemizde hep yüksek oranlı ihracat artışları hedeflendi ve hatta 500 milyar dolarlık yıllık ihracat hedefleri konuldu, ancak hiçbir zaman hedefler gerçekleştirilemedi. Yüksek ihracat hedefleri gerçekleştirilemezken ithalatın sınırlandırılması hedefleri de bir türlü tutmadı, ithalat kısa dönemler hariç sürekli ihracatın önemli ölçüde önünde yer aldı ve bu nedenle de ülke döviz darboğazından çıkamadı. Bugün de bu sorun şiddetli bir şekilde devam etmekte.
2- İhracat artışında istenilen düzeyin yakalanamamasının içeriden ve dışarıdan kaynaklanan bazı nedeni var. İçeriden kaynaklanan nedenler: * Üretim yapımızın ihracatta avantaj sağlamayan sektörlerde yoğunlaşması. * Kendimize özel ihracatta avantaj sağlayacak marka değerlerimizin bulunmaması. * Teşvik mekanizmalarında tam tutarlı olmayan politikalarımız.
3- Konu ihracat olunca tabii ki dış pazarların durumu da önem kazanmakta. Bizden mal alacak ülkelerin ekonomik durumları iyi ise ihracat olanakları daha rahat, ekonomik durumları kötü ise ihracat olanakları daha kısıtlı olmakta.
4- Ülkemizde dış ülkelerin ekonomik durumlarını test eden ve buna göre gelecekte ihracat olanaklarının durumunu ortaya koyan bir çalışma İstanbul Sanayi Odası tarafından yapılan Türkiye İhracat İklim Endeksi çalışması. Bu çalışmanın Ekim ayı raporu yayımlandı. Öncelikle bu çalışmaya ilişkin bilgi verecek olursak; - ihracat İklim endeksleri ulusal PMI (Purchasing Manager Index- Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketlerindeki üretim trendlerine ilişkin verilerin ağırlıklandırılmasıyla hesaplanmakta. - Ağırlıklar resmi istatistiklere göre ticaret partnerlerinin ilgili ülkenin dış ticaretine yaptığı katkıların göreli önemine göre oluşturulmakta. - Ulusal PMI anketlerindeki üretim trendlerinin, ilgili ülkelerin Türkiye ihracatı açısından önemine göre ağırlıklandırılması sonucunda, ihracatçılara ihracat pazarlarındaki ekonomik durum hakkında bilgi veren bir öncü gösterge elde edilmekte. - Endekste 50,0 eşik düzeyi olup, eşik düzeyinin üzerinde ölçülen her değer ihracat ikliminde iyileşme olduğunu gösterirken, 50,0 eşik düzeyinin altında ölçülen değerler ise bozulmaya işaret etmekte. - Ölçülen değer 50,0 eşik düzeyinden ne kadar uzaksa ihracat iklimindeki değişim olumlu ya da olumsuz açıdan o kadar yüksek anlamına gelmekte.…
5- Bu bilgilerden sonra, İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat Sektörü İhracat İklimi Endeksi çalışması sonuçlarına baktığımızda endeks değeri eşik değer 50,0’nin altında kalarak Ekim 2023 için 48,5 olarak gerçekleşti. Böylece Endeks değeri Ekim’de üst üste üçüncü ay 50 eşik değerinin altında gerçekleşmiş oldu. Eylül’de 49 olan endeks 48,5’e gerileyerek dış talep koşullarında yılbaşından bu yana en belirgin bozulmayı göstermiş oldu. Endeks bu yıl en yüksek endeks değerine Nisan ayında 53,1 ile ulaştı. Ancak Nisan sonrasında sürekli düşen değer Ekim ayında dip yapmış oldu.
6- Son aylarda görülen bu gerileme büyük ölçüde Avrupa’daki ana ihracat pazarlarında süregelen yavaşlamadan kaynaklandı. ABD büyüme tarafında kalırken, bazı Asya ülkeleri ve Orta Doğu büyüme eğiliminin yaşandığı diğer bölgeler oldu. Türk imalat sektörü ihracatının en büyük on pazarından yedisinin bulunduğu Avrupa'da söz konusu pazarlardan biri hariç tümü Ekim ayında daralma kaydetti. Gerilemenin olmadığı ve üretimin değişim göstermediği tek ülke İspanya. Türk imalat sanayi ürünlerinin en büyük ikinci ihracat pazarı olan ABD, ılımlı da olsa büyümeye devam etti. Talebi olumlu yönde etkileyen pazarların büyük bölümü Orta Doğu’da yer aldı. Bir diğer önemli ihracat pazarı olan Rusya'da ise üretim artmaya devam etti. Dördüncü çeyreğin başında güçlü performans gösteren diğer pazarlar ise Hindistan, Singapur, Endonezya ve Filipinler gibi Asya ülkeleri oldu.…
Bu sonuçları ihracatımız açısından değerlendirirsek önümüzdeki dönemde olumsuz bir tabloyla karşı karşıya olduğumuz açık. En çok ihracat yaptığımız Avrupa ülkelerinin ekonomik durumları ümit vermemekte. Diğer ülkelere ihracat olanaklarını kısa sürede artırma olanağı bulunmamakta. Dolayısıyla önümüzdeki dönemde hedeflenen ihracat artışını gerçekleştirmek mümkün görünmemekte. Sonuç olarak; yurt içi talebin de kısılmasına yönelik önlemler alındığını düşünürsek 2024 büyüme rakamlarında fazla iyimser olmamalı. Ayrıca dış ticaret dengesinde ihracat artışı ile iyileşmeyi hedeflemek de pek gerçekçi değil.
