Son Mühür/Gamze Eskiköy- Elektrikli araç sektöründe Çin merkezli dev üretici BYD’nin Manisa’da kurmayı planladığı fabrika yatırımı, verilen teşviklere rağmen hâlâ hayata geçirilmedi. Süreçteki belirsizlik hem kamuoyunun hem de siyasetin dikkatini çekti. Balıkesir Bağımsız Milletvekili Burak Dalgın, yatırımın akıbetini öğrenmek üzere Sanayi ve Teknoloji Bakanı’na yazılı soru önergesi verirken, CHP Manisa Milletvekili Ahmet Vehbi Bakıroğlu ise yatırımla ilgili detayların şeffaf şekilde açıklanmadığını ifade etti.
Soru önergesiyle gündeme taşıdı
Bağımsız Balıkesir Milletvekili Burak Dalgın, 18 Temmuz 2025 tarihinde Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır’a sunduğu yazılı soru önergesiyle konuyu TBMM gündemine taşıdı. Dalgın, sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı:
“BYD, Manisa’da fabrika kurma sözü vererek ithal araçlara uygulanan ek gümrük vergisinden muaf tutuldu. Ancak pazar payını ciddi şekilde artıran şirketin fabrika yatırımı ne aşamada?”
Dalgın'dan beş kritik soru
Milletvekili Dalgın, Bakan Kacır’a sunduğu soru önergesinde şu konulara açıklık getirilmesini talep etti:
BYD’nin Manisa’daki yatırımında hangi aşamaya gelindi? Fabrika ne zaman faaliyete geçecek?
Gümrük vergisi muafiyetleri, üretim ve istihdam taahhütlerine bağlı mı?
Yatırımın hayata geçmemesi halinde kullanılmak üzere alınan teminatlar var mı? Bunlar nakde çevrilebilir mi?
BYD’nin Türkiye’de elde ettiği vergi avantajının piyasa rekabetine etkisi ne düzeyde?
Şirketin Macaristan’daki yatırımı ile kıyaslandığında Türkiye’deki niyeti ne ölçüde ciddi?
BYD Türkiye pazarında 2025’in ilk 6 ayında 25 binin üzerinde araç sattı. Şirket, satışlarını geçen yıla göre %784 oranında artırdı.
“Teşvikten yararlanılıyor, yatırım gecikiyor”
Konuyla ilgili konuşan Balıkesir Bağımsız Milletvekili Burak Dalgın, şu ifadeleri kullandı:
“Bir teşvik sözleşmesi var. Bu teşvikin detaylarının açığa kavuşması için soru önergesi verdim. Teşvik, sözleşme tarihinden itibaren geçerli ve ithalat vergilerine ek muafiyetler içeriyor. Ancak fabrikanın yapım süresine bağlı değildi. Fabrikanın mevcut durumu net: Çok fazla ilerleme kaydedilmemiş. 2026'da biteceği söylenmişti, fakat 2026 yılının hangi ayında biteceği belirsiz.
Teşviklerden yararlanan firma Türkiye'deki yatırımlarını yapmış olsa da, ne kadarının tamamlandığını bilmiyoruz. Esas soru da zaten bu. Eğer teşviklerden yararlanmaya devam edilirken yatırım gecikiyorsa, bu durum Türkiye'nin menfaatine değil."
CHP'li Bakıroğlu: “Yatırım yapılırsa memnun oluruz ama yasa kişiye özel olamaz”
Konu hakkında değerlendirmelerde bulunan CHP Manisa Milletvekili Ahmet Vehbi Bakıroğlu ise şunları söyledi:
“Biz, oradaki sanayicilerle ve İzmir Ticaret Odası’yla görüştük. Belediye’nin planladığı bir tarih var ve bu tarihte tamamlanması bekleniyor. Bu tarih ise 2026 yılı olacak. BYD ile ilgili bazı endişeler vardı. Bu endişelerin kaynağı ise BYD’nin dünya genelinde kapasite azaltması ve yatırımları durdurmasıydı. Ancak edindiğim bilgilere göre, BYD Türkiye’deki yatırımını tamamlayacak. Bu konu gündeme geldiğinde Sanayi Bakanı’yla bir anlaşma yapılmıştı. Bu anlaşmadan sonra bizim Plan ve Bütçe Komisyonu’na kanun teklifi geldi. Kanun teklifinde BYD’ye ‘adrese teslim’ diyebileceğimiz bazı düzenlemeler yer alıyordu. Plakalı, dışarıdan şarj edilebilen hibrit araçlarda ÖTV indirimi söz konusuydu. Araştırdık ve bu özelliklerde aracın sadece BYD tarafından üretildiğini gördük. Bu da BYD’ye has bir düzenlemeydi. Diğer rakip firmaların önüne geçmesine neden olacak bir ayrıcalıktı.
Elbette biz Manisa’da yatırım yapılmasını isteriz. Ancak burada kişiye göre, şirkete göre, çıkar grubuna göre kanun düzenlemesi yapılamaz. Bu, anayasaya aykırıdır. Hatta yatırım yapacak olan firma en azından yatırımını tamamlayıp üretime geçtikten sonra bu istisnalar yürürlüğe girsin, kanunun yürürlük tarihi ileri alınsın diye öneride bulunuldu ama kabul edilmedi.
O zaman biz de şu soruyu sorduk: ‘Burada yapılacak üretim ne kadar yerli olacak?’ Ancak bu soruya yanıt alamadık. Elbette Manisa’ya canlılık getirecek bir yatırım bu. Türkiye’nin en iyi OSB’lerinden biri olan Manisa Organize Sanayi Bölgesi’nde, limanlara da yakın bir konumda, yüksek teknoloji üreten bir firmanın gelmesi bizim için önemli bir avantaj. Ancak yatırım ne şartlarda gelecek, üretim ne kadar yerli olacak? Biz bunları sorduk ama Meclis’te net bir cevap alamadık."
