İzmir Seferihisar merkezli, 30 Ekim 2020 tarihinde meydana gelen 6,9 büyüklüğündeki deprem sonrası başlatılan imar planı değişiklikleri, kentteki birçok tartışmanın odağı haline geldi. Depremde ciddi şekilde zarar gören Bayraklı ilçesinde, İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından gündeme getirilen emsal artışı düzenlemesi, hukuki engellerle karşılaştı. TMMOB’ye bağlı odaların açtığı dava, ikinci kez emsal artışı kararının iptal edilmesine neden oldu.
Emsal artışı, İzmir’in deprem dönüşüm sürecinde tartışmalara yol açtı
Bayraklı ilçesindeki inşaat sektörüne yönelik yapılan emsal artışı düzenlemesi, 30 Ekim 2020 depremi sonrasında, yerel yönetimlerin ve farklı siyasi partilerin arasında yoğun tartışmalara neden olmuştu. Depremden mağdur olan vatandaşların yeniden evlerine kavuşabilmesi için gündeme gelen emsal artışı, özellikle inşaat alanı ve yapı katlarının artırılması gibi düzenlemeleri içeriyordu.
İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi, 2021 yılında Bayraklı ilçesinde parsel bazında yüzde 20, ada bazında ise yüzde 30 emsal artışı kararı almıştı. Aynı düzenleme İzmir genelindeki K planlı alanlar için de geçerli olmuştu. Ancak bu karar, şehir plancıları, mimarlar, inşaat mühendisleri ve jeoloji mühendislerinin oluşturduğu TMMOB odaları tarafından mahkemeye taşındı.
Mahkeme, ikinci kez iptal kararı verdi
Geçtiğimiz aylarda, İzmir 2. İdare Mahkemesi, emsal artışını içeren düzenlemenin iptaline karar vermişti. Mahkeme, yapılan düzenlemenin, İzmir il sınırları genelindeki nüfus ve altyapı planlamalarını etkileyecek şekilde bir inşaat alanı artışı sağladığını, ancak bu artışla ilgili teknik ve sosyal altyapı için herhangi bir düzenleme yapılmadığını vurgulamıştı. Ayrıca, düzenlemenin jeolojik ve jeoteknik etütlere dayanmadığı, planlama tekniğine ve yasal mevzuata aykırı olduğu gerekçesiyle iptal kararı verilmişti.
Kararın ardından İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi, yeniden bir düzenleme yaparak emsal artışına ilişkin bir karar almıştı. Ancak, TMMOB odalarının açtığı ikinci dava da, mahkeme tarafından olumsuz sonuçlandı.
Mahkeme kararına uygun hareket edilmediği belirlendi
İzmir 2. İdare Mahkemesi, yeni düzenlemeyi de hukuka aykırı bularak iptal etti. Mahkemenin 22 Kasım 2023 tarihli kararı, İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin 18 Ağustos 2023 tarihinde aldığı yeni emsal artışı kararının, önceki mahkeme kararları doğrultusunda uygulanmadığını ortaya koydu. Mahkeme, emsal artışı düzenlemesinin, altyapı ve sosyal donatı alanlarına yönelik herhangi bir araştırma yapılmadan hayata geçirildiğini belirterek, ilgili düzenlemenin hukuka aykırı olduğuna karar verdi.
İmar planları ve altyapı yetersizlikleri
Mahkeme kararında, İzmir'deki mevcut imar planlarının nüfus artışını ve yapılaşmayı dikkate alarak sosyal altyapı alanlarına yönelik bir düzenleme yapılmamasının ciddi bir eksiklik olduğunu belirtti. İnşaat alanlarının artırılmasıyla birlikte nüfus yoğunluğunun artacağı ancak buna bağlı olarak altyapı yetersizliklerinin göz önünde bulundurulmadığı ifade edildi.
Özellikle deprem sonrası yapılacak dönüşüm projelerinin, sadece yapıların güçlendirilmesiyle değil, aynı zamanda kentin sosyal altyapısının da güçlendirilmesi gerektiği vurgulandı. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin, yapılacak inşaat projelerinde altyapı, ulaşım ve diğer donatı alanlarının ihtiyaçlarına yönelik bir çalışma yapmadığı mahkeme tarafından tespit edildi.
