Son Mühür- Sokakta yaşayan hayvanların toplatılarak barınaklara kapatılmasını öngören ve kamuoyunda “katliam yasası” olarak bilinen “yasa” eleştirilerin odağında yer alırken, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı yeni bir karar imza attı. Bakanlığın yayımladığı karara göre ikinci ve üçüncü derece doğal sit alanlarına hayvan barınağı ve hayvanat bahçesi yapılabilecek.
5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu’na göre bakıma ihtiyacı olan ya da kısırlaştırılması gereken sokak hayvanları, tedavisi tamamlandıktan sonra alındığı sokağa geri bırakılıyordu. Sokaktaki hayvanları tedavi ya da kısırlaştırma amacı olmaksızın toplayıp yerinden etmek kanunen yasaktı.
2 Ağustos 2024’te 7527 nolu Hayvanları Koruma Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un Resmî Gazete’de yayımlanmasıyla birlikte “topla, aşıla ve kısırlaştır, yerine bırak” metodu yürürlükten kaldırıldı.
Yasa, sokaktaki tüm köpeklerin toplanarak sahiplendirilinceye kadar barınaklarda bakılmasına hükmediyor. Yerel yönetimlere ise bakımevi kurmaları ve mevcut şartları iyileştirmeleri için 31 Aralık 2028’e kadar süre tanıyor.
Siyasi iktidarın toplumun itirazlarına rağmen milyonlarca sokak köpeğini toplayıp barınaklara yerleştirmeyi öngören yasa değişikliği yürürlüğe girdikten sonra sokakta yaşayan hayvanlarla ilgili hak ihlalleri de arttı.
Birçok belediye valilik kararlarıyla hayvanları sokaktan toplatırken yüzlerce köpeğin ölümüne yol açtı. Hayvanların sokaktan toplatılarak bakımevi altındaki barınaklara götürülmesi ise hayvanların barınağa hapsedildiğine yönelik şikâyetleri artırdı. Barınaklarda hayvanların işkenceyle öldürüldüğü, hayvanların açlıktan birbirlerini yediği, barınaklarda sağlıksız koşullarda tutulduğu ortaya çıkarken sivil toplum kuruluşları hayvanların yaşam hakkına dikkat çekmeye çalışıyor.
Ekim 2024’te Kocaeli Gebze Belediyesine ait Sokak Hayvanları Geçici Bakımevi ve Rehabilitasyon Merkezi’ndeki çöp konteynerlerinin içinde ve çevresinde çöp torbalarının içinde çok sayıda köpek ve kedi ölüsü bulunmuştu.
Barınakların sayısı artırılıyor
Hayvanların bakımevi adı altındaki barınaklara kapatılmasına itirazlar artarken Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ikinci ve üçüncü derece doğal sit alanlarına hayvan barınağı ve hayvanat bahçesi yapılmasının önünü açtı.
“Doğal Sit Alanlarında Yapılabilecek Hayvan Bakımevlerine ve Doğal Yaşam Alanlarına Dair İlke Kararı” adıyla bugün Resmî Gazete’de yayımlanan kararda “Koruma amaçlı imar planı veya geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları doğrultusunda sahipsiz hayvanlar için hayvan bakımevlerine ve doğal yaşam alanlarına izin verileceğine oy birliğiyle karar verildi” denildi.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının kararı şöyle:
“Kesin korunacak hassa alanlar ile birinci derece doğal site alanları dışındaki doğal sit alanlarında bölgenin doğal yapısı, ekolojik değerleri, silueti, doğal peyzajı ve benzeri ayırt edici özellikleri göz önünde bulundurularak ilgili Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonunca yapılacak değerlendirmeye göre koruma amaçlı imar planı veya geçiş dönemi koruma esasları ve kullanma şartları doğrultusunda sahipsiz hayvanlar için hayvan bakımevlerine ve doğal yaşam alanlarına izin verileceğine oy birliğiyle karar verildi.”
Ruhsatsız hayvan barınaklarına doğruda ruhsat mı veriliyor?
Bir hamle de kaçak ya da ruhsatsız hayvan barınaklarıyla ilgili geldi. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının kararında şöyle denildi:
94 sayılı doğal sit alanlarında kalan yapılarda yapı ruhsatı değişikliği ve basit onarımlara ilke kararının birinci paragrafının “’Doğal sit alanlarında olup mimari projesi daha önce ilgili Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Komisyonu ya da mülga Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunca uygun görülüp mevzuata uygun olarak tamamlanmış veya mevzuata uygun devam eden veya yapı ruhsatı, yapı kullanma izni almış yapılar ile doğal sit alanı tescilinden önce mimari projesi ilgili idaresince uygun görülüp mevzuata uygun olarak tamamlanmış veya tescil tarihi itibarıyla su basman vizesi almış yapıların’ şeklinde değiştirilmesine oy birliğiyle karar verilmiştir.”
Bakanlığın kararı ruhsatsız veya kaçak olan hayvan barınaklarına, bakımevlerine doğrudan ruhsat verilmesi eleştirilerini de beraberinde getirdi.
Doğal sit alanlarında kurum görüşü Bakanlığa devredildi
Ayrıca Çevre, doğal sit alanı veya tabiat varlığı bulunan alanlarda planlanan projelerde Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin bazı projelerde kurum görüşlerinin Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Müdürlükleri tarafından verilmesi kararlaştırıldı.
Konuyla ilgili açıklama Resmi Gazete'de şöyle yer aldı:
“Doğal sit alanı veya tabiat varlığı bulunan alanlarda planlanan projelerde Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin EK-1 listesine konu projelere yönelik kurum görüşlerinin Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından EK-2 listesine konu projelere yönelik kurum görüşlerinin ise Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Müdürlükleri tarafından verilmesine, Çevresel Etki Değerlendirme Raporu hazırlık sürecinde yapılması gerekli fiziki müdahaleye konu talepler ya da Çevresel Etki Değerlendirme sürecinin tamamlanmasını müteakip söz konusu projelerin uygulanmasına yönelik gerekli olan proje gibi uygulamalar hakkında ise Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu tarafından karar verilmesine oy birliğiyle karar verildi.”
