Bilim dünyasından çarpıcı bir uyarı geldi, uykusuz geçen tek bir gece bile beynin yaşını 1 ila 2 yıl ileriye taşıyabiliyor. Yeni bir araştırma, tam uyku yoksunluğunun beyin yapısında ciddi değişimlere yol açtığını ve bu değişimlerin, beynin olduğundan daha yaşlı görünmesine neden olduğunu ortaya koydu.
134 gönüllü üzerinde yapay zekâ destekli analiz
19 ila 39 yaşları arasındaki 134 sağlıklı gönüllü üzerinde yapılan araştırmada, farklı uyku koşullarındaki beyin yapıları incelendi. Katılımcıların 42’si kadın, 92’si ise erkekti. Bilim insanları, gönüllülerin beyin MR görüntülerini değerlendirerek, uyku düzenlerinin beyin yaşına etkisini analiz etti.
Katılımcılar dört farklı uyku senaryosuna göre gruplandırıldı:
- Tam uyku yoksunluğu: 24 saat boyunca hiç uyumamak
- Kısmi yoksunluk: Sadece 3 saatlik uyku
- Kronik yoksunluk: Beş gece boyunca her gece 5 saat uyku
- Kontrol grubu: Her gece 8 saatlik düzenli uyku
Tüm katılımcılar ayrıca en az bir gece 8 saat uyuyarak "referans uyku" verilerini oluşturdu. Araştırmada, 3 binden fazla kişinin verisiyle eğitilmiş bir makine öğrenimi algoritması kullanılarak her bireyin “görünürdeki beyin yaşı” hesaplandı.
“Beyin yaşı uyku eksikliğiyle anında değişiyor”
Araştırmayı yürüten ekip, tam uyku yoksunluğunun ardından beyin yaşında 1-2 yıl kadar artış gözlemledi. Ancak bu değişikliklerin kalıcı olmadığı ve telafi uykusuyla geri döndürülebildiği tespit edildi. Bir gecelik kaliteli uykunun ardından beyin yaşının, referans uyku seviyelerine geri döndüğü bildirildi.
Araştırmada ayrıca, kısmi ve kronik uyku yoksunluğu gruplarında belirgin bir yaşlanma etkisi gözlenmedi. Ancak uzmanlar, tek bir gecelik tam uykusuzluğun bile beyin üzerinde geçici ama kayda değer bir etki yaratabileceğine dikkat çekti.
Uzmanlar açıklamalarında şu ifadeleri kullandı:
“Üç bağımsız veri kümesinde, tam uyku yoksunluğundan sonra beyin yaşının tutarlı bir şekilde arttığını tespit ettik. Bu da uyku değişkenlerindeki farklılıklarla ilişkiliydi.”
