Türkiye’nin pahalı bir ülke olarak algılanmasının yerleşmesi ve buna bağlı olarak turist alışverişlerinin azalması, iç piyasada ise ekonomik sıkılaşma önlemlerinin etkisi perakende sektöründe özellikle kira gibi maliyet unsurlarını ön plana çıkardı. Uzun zamandır alışveriş merkezleri ile perakende markaları arasında kira tartışmaları sürerken, sektörde fırsatçılık ekonomisinin oluştuğu ve hem ortak alan giderleri hem de kiralar konusunda suistimallerin yaşandığı iddia ediliyor. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Yönetim Kurulu Üyesi Yiğit Akgün, yeni mağaza yatırımlarında Türkiye ile Avrupa arasında büyük bir farkın oluştuğuna dikkat çekerek, şu açıklamaları yaptı: “2023 yılı Mayıs ayında Almanya’nın Berlin şehrinde, pandemi sonrası inşaat maliyetleriyle, en önemli bölgelerinden birinde yeni bir AVM açıldı. İçinde 90 mağaza var. Bize de bir davet geldi ve biz metrekaresi 71 Euro’ya mağaza kiraladık. Mağazamızı açalı 1 yıl oldu. İstanbul’da Bayrampaşa ilçesinde ise Aralık ayında, yüzde 60 enflasyon döneminde AVM yönetimi, ‘yeni kontrat yapalım, ödediğiniz kiranın 4.5 katı kira ödeyin’ dedi. Bu da yaklaşık 215 Euro’ya denk geliyor. Burada bir fırsatçılık ekonomisi var. Eğer bu fırsatçılık ekonomisine göz yumarsak, maliyetler açısından büyük sıkıntılarla karşılaşırız.” diye konuştu.
Sektörde yılın ilk dört ayında turistlerin yaptığı alışverişlerin perakende sektörü içindeki payının yüzde 4'e kadar düştüğü ve Türkiye'nin artık pahalı bir ülke olarak görüldüğü ifade edildi. Perakende markaları, toplam maliyetler içinde kira oranının yüzde 8-12 arasında olduğunu, ancak bu yüksek kira artış talepleriyle birlikte, firma ve AVM'ye bağlı olarak bu oranın yüzde 15-20 aralığına çıkma riski taşıdığını belirtti.
Sektörde yüksek kira artış taleplerinin yanı sıra uyarlama davalarının da hız kazandığı görülüyor. AVM'lerin yüksek kiralı yeni kiracılar almaya başladığını belirten BMD Yönetim Kurulu Üyesi Mustafa Kamar, bu durumun emsal teşkil ettiğini vurguladı. Kamar, “Uyarlama davalarında yeni bir numara yapıyorlar. AVM'ler uyarlama davası için yüksek kiralarla yeni kiracılar alıyor. Yeni markalar yüksek kiralarla AVM'lere giriyor. Bu markalar girdikten sonra AVM bana ‘kirayı 300'den 600'e çıkardım’ diyor. Nedenini sorduğumda ise ‘Yanındaki 600 ödüyor’ cevabını alıyorum. Bu durum art niyetli bir uygulama. Türkiye'de tüm sektörlerde fırsatçılık yaygınlaştı,” şeklinde konuştu.
