Son Mühür- Merkez Bankası eski Başekonomisti Hakan Kara, ''Arjantin vakası, aşırı yüksek enflasyon yaşayan ülkelerde enflasyonu ve faizi birlikte düşürmek için kamu harcamalarının ne kadar önemli olduğunu hatırlatan güzel bir örnek'' diyerek Arjantin ekonomisindeki değişime dikkat çekti.
Kara'nın mesajını etiketleyen Greenwich Üniversitesi'nden Cem Oyvat'ın Arjantin üzerine düşünceleri ise tam tersi bir tablo çiziyordu.
''Arjantin, 2024'te kamu harcamalarını %27,5 düşürdü, doğru.
Ama kamu harcamaları düştü denilince insanlar başkanın lüks harcamalarının azaltılması, oturduğu yerden maaş alan memurların işten çıkarılması falan anlıyor'' hatırlatmasında bulunan Oyvat,
''Kamu harcamalarının düşüşünün yaklaşık yarısını altyapı yatırımlarının bıçak gibi kesilmesi (%77,2 azaltılması), emekli maaşlarının bastırılması, üniversitelere aktarılan bütçenin anlamlı bir şekilde (%22,5) azaltılması açıklıyor.
Kemer sıkma politikalarına önemli katkı veren diğer kalemler ise sosyal programlarda, enerji ve ulaşım sübvansiyonlarında yapılan kısıntılar.
Ayrıca kamu eğitimi ile kamu sosyal ve sağlık hizmetlerindeki reel katma değer de %20'ye yakın azalmış.
Maaşların, kamu harcamalarındaki düşüşe katkısı ise %10 civarında.
Onun da çoğu reel ücretlerin bastırılmasından kaynaklanıyor. İşten çıkarılan epey bir kamu çalışanı var (ki ben bunu da eleştiriyorum da...), ama kamu çalışan sayısındaki azalma %1'in biraz üzerinde..
Bütün bunlara karşın kamu harcamalarının etkisinin enflasyonun düşüşünde ne kadar olduğu da tartışılır. Okuduğum ampirik makaleler çıktı açığının etkisinin sınırlı olduğunu buluyor'' ifadelerine yer verdi.
Kuru tutamazlarsa enflasyonla mücadele darbe yer...
Oyvat'ın açıklamalarından öne çıkan detaylar şöyle.
Diğer yandan Arjantin hâlâ geçen dönemin araçları sermaye kontrolleri ve kademeli sabit kur ile dövizi kontrol altında tutuyor.
Döviz kuru, enflasyon açısından bizde olduğu gibi Arjantin'de de önemli. Burada talebi baskılamanın peso reel olarak değerlenirken devalüasyon baskısını azaltma anlamında bir faydası olabilir.
Ama ekonomi anlamlı bir oranda canlanınca da kuru tutabilecekler mi acaba?
Arjantin'de aylık enflasyon %2,2. Ama yıllık enflasyon hâlâ %84,5, reel kur da Milei'nin devalüasyon yapmak zorunda kaldığı seviyenin üzerinde.
Kuru tutamazlarsa enflasyonla mücadeleleri büyük darbe yer.
Arjantin modelini Türkiye için örnek gösteren ülkeler, bence ya Arjantin modelini daha yakından incelemeli ya da daha dürüst olmalı.
Yani Arjantin'deki kamu kesintilerinin kaynağını biliyorsa açık açık "memur ve emekli maaşlarını enflasyon karşısında daha da ezdirelim" ya da "devlet altyapı, eğitim, sağlık yatırımlarını ciddi şekilde azaltmalı" diyebilmeli ki herkesin durduğu yer belli olsun.
Yalnız altyapı, eğitim ve sağlığı önceliklendirmeden kalkınma başarısı yakalayabilen bir ülke yok, onu da söyleyelim.
