İzmir’in Bornova ilçesinde, Karacaoğlan Mahallesi’nde yer alan Yeşilova Höyüğü, kentin bilinen en eski yerleşim alanı olarak tarihe ışık tutuyor. 2003 yılında tesadüfen keşfedilen bu höyük, 8500 yıl öncesine uzanan buluntularıyla İzmir’in tarihini yeniden yazdı. Bornova Belediyesi’nin Buca’daki bir parka toprak taşırken fark edilen arkeolojik kalıntılar, Ege Üniversitesi’nden Doç. Dr. Zafer Derin liderliğinde 2005’te başlayan kazılarla gün yüzüne çıktı. Yeşilova Höyüğü, sadece İzmir’in değil, Batı Anadolu’nun da en eski yerleşimlerinden biri olarak kabul ediliyor.
Neolitik Çağ’dan Kalma Bir Yaşam
70 bin metrekarelik bir alana yayılan Yeşilova Höyüğü, Neolitik Çağ’dan (MÖ 6500) Kalkolitik Çağ’a kadar kesintisiz yerleşim izleri barındırıyor. Kazılarda ortaya çıkan taş ve kemik aletler, çanak çömlekler, panter kabartmaları ve çipura kemikleri, ilk İzmirlilerin tarım, hayvancılık ve denizle iç içe bir yaşam sürdürdüğünü gösteriyor. Höyükteki evler, saz ve ağaç dallarıyla örülü, birbirinden bağımsız yapılar olarak dikkat çekiyor. Bu, ilk İzmirlilerin özgür bir toplum yapısına sahip olduğunu düşündürüyor. MÖ 5700 civarında sel ve yangın felaketleri nedeniyle terk edilen höyük, Erken Tunç Çağı’nda mezarlık olarak kullanılmış.
Ziyaretçi Merkezi: Tarihe Dokunan Deneyim
Bornova Belediyesi’nin 2014’te açtığı Yeşilova Höyüğü Ziyaretçi Merkezi, Türkiye’de yerel yönetimler tarafından kurulan ilk ve tek arkeolojik merkez olma özelliğini taşıyor. Kazı alanı, sergi binası, Neolitik köy ve arkeoloji parkıyla ziyaretçilere 8500 yıl öncesine yolculuk imkânı sunuyor. Çocuklar için düzenlenen “Hikâyelerle Çocuk Yogası” gibi etkinlikler, tarihle eğlenceyi birleştiriyor. Merkez, engelli erişimine uygunluğuyla da öne çıkıyor ve 2020’de “Kırmızı Bayrak” ödülüne layık görüldü.
Kültürel Miras ve Gelecek
Yeşilova Höyüğü, sadece arkeolojik bir alan değil, aynı zamanda İzmir’in kültürel kimliğini güçlendiren bir miras. 2019’da bulunan 8200 yıllık taş sürme kalemi, İzmirlilerin güzellik anlayışının köklü olduğunu kanıtladı. Her yıl yüzlerce buluntuyla zenginleşen höyük, bilimsel çalışmalar ve sempozyumlarla dünyaya tanıtılıyor. Bornova Belediyesi’nin desteklediği kazılar, kentin tarihini koruma ve turizme kazandırma hedefini sürdürüyor. Yeşilova Höyüğü, geçmişle geleceği buluşturan bir köprü olarak İzmir’in kalbinde yer alıyor.
