Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), evcil hayvan yasağı gerekçesiyle görme engelli bir bireyin rehber köpeğiyle sosyal tesise alınmamasını ayrımcılık olarak değerlendirdi. TİHEK, bu tutum nedeniyle tesisin işletmecisi olan İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne (İBB) 150 bin TL idari para cezası kesti.
Şikayet başvurusu ve İBB'nin savunması
Olay, görme engelli M.K.'nin, rehber köpeğiyle birlikte gitmek istediği Beykoz Sahil Sosyal Tesisi'ne alınmamasıyla başladı. M.K., İBB'ye ait olan bu tesiste "evcil hayvan girişi yasaktır" denilerek içeri alınmadığını belirtti ve TİHEK'e yaptığı başvuruda engelliliğe dayalı ayrımcılığa maruz kaldığını iddia etti. M.K., başvurusunda, rehber köpeklerin sıradan evcil hayvanlar olmadığını, görme engelli bireyler için yön bulma, tehlikelerden kaçınma ve bağımsız hareket etme gibi hayati konularda destek sağlayan özel eğitimli yardımcılar olduğunu vurguladı. Bu köpeklerin, engelli bireylerin toplumsal yaşama tam ve eşit katılımını sağlayan birer araç olduğunu savundu.
İBB ise TİHEK'e gönderdiği savunmada, tesisin genelinde evcil hayvan girişinin yasak olduğunu, bu yasağın tabela ve uyarılarla belirtildiğini dile getirdi. Belediye, yalnızca açık alandaki kafeterya bölümüne, hayvanın taşıma kabında olması şartıyla giriş izni verildiğini ve başvuran M.K.'ye de bu konuda bilgi verildiğini ifade etti. Savunmada, İBB'nin ayrımcılık yapmasının söz konusu olmadığı ve tüm vatandaşlara eşit hizmet sunmayı amaçladıkları belirtildi.
"Rehber köpekler evcil hayvan değildir"
TİHEK, başvuruyu detaylı bir şekilde inceledikten sonra, rehber köpeklerin sıradan evcil hayvan kategorisinde değerlendirilemeyeceğine hükmetti. Kurum, kararında, bu köpeklerin görme engelli bireylerin bağımsız yaşamını destekleyen "birer yardımcı" olduğunu ve bir engelli bireyin rehber köpeğiyle kamusal bir alana girişinin engellenmesinin, engelliliğe dayalı ayrımcılık kapsamına girdiğini vurguladı. TİHEK, bu durumun hem ulusal hem de uluslararası mevzuata aykırı olduğunu belirtti.
Kurum, M.K.'nin rehber köpeğiyle hizmetten yararlanmasının engellendiğini, İBB'nin bu durumu çözmek için makul düzenleme yapmadığını ve alternatif bir çözüm sunmadığını tespit etti. Bu gerekçelerle, belediyenin ayrımcılık yasağını ihlal ettiğine karar verildi.
