Son Mühür/Gamze Eskiköy- Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu’nun (TKİ), Soma B Termik Santrali’ne yönelik 30 Haziran 2025 tarihli resmi yazısında, santrale kömür sevkiyatının sürdüğü ancak yatırım ve ödeme yükümlülüklerinin yerine getirilmediği bildirildi. TKİ, 325 milyon TL’lik teminatın hâlâ yatırılmadığını belirterek sözleşme hükümlerine aykırılığın doğurabileceği cezai sonuçlara dikkat çekti.
TKİ: Sözleşme kapsamında kömür sevkiyatı devam etmektedir
Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ), 30 Haziran 2025 tarihli yazısıyla, Soma Termik Santral Elektrik Üretim A.Ş.’ye yönelik kömür sevkiyatı süreçleri hakkında bilgilendirmede bulundu. Yazıda şu ifadeye yer verildi:
“Kurumumuz ile Soma Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş. arasında 21.11.2014 tarihinde imzalanan, 22.06.2015 tarihinde şirketinize devredilen ve 01.01.2015 tarihinden itibaren geçerli Kömür Temin Sözleşmesi hükümleri kapsamında santralinize kömür sevkiyatına devam edilmektedir.”
“Revizyon ve yatırımlar yapılmamıştır” ifadesi dikkat çekti
Kurum yazısında, santralin şirket tarafından devralınmasından sonraki ilk yıllarda, başta çevre mevzuatı gereği yüksek tutarlı yatırımların yapılması gerektiği ve bu nedenle özelleştirme ihalesinde kömür satış fiyatlarının düşük tutulduğu belirtilerek şu ifadeye yer verildi:
“Bugüne kadar şirketiniz tarafından gerekli revizyon ve yatırımlar yapılmamıştır"
Ayrıca, yapılan değerlendirmede yatırımların tamamlanmaması nedeniyle her geçen gün yatırım ihtiyacı artan, sürekli arızaların yaşandığı, oldukça verimsiz ve zarar eden bir santral yapısı ortaya çıktığı belirtildi.
Santralin kömür ihtiyacı için sahalar devredildi
Kurum, kömür temininin sorunsuz sağlanabilmesi amacıyla 2018 yılında Soma Eynez bölgesinde bulunan 351 milyon ton rezerve sahip sahaların işletilmesine yönelik ihaleler gerçekleştirdiğini aktardı. İhale sonucunda sahaların İmbat Madencilik A.Ş., Fernas İnşaat A.Ş. ve DEFAŞ firmalarına devredildiği belirtilerek, “Santralinizin kömür ihtiyacının %75’inin tedarik ve teslim yükümlülüğü kurumumuz adına firmaların yükümlülüğüne bırakılmıştır" ifadelerine yer verildi.
“19 Nisan 2023’ten bu yana ödeme yapılmadı”
Yazıda, 19 Nisan 2023 tarihinden itibaren şirket tarafından TKİ’ye herhangi bir ödeme yapılmadığı, santrale kömür temin eden firmalara da ödeme gerçekleştirilmediği belirtilerek şunlar ifade edildi:
“Santralinize teslim edilen kömür için firmalardan alınması gereken rödevans gelirlerinden de feragat edilmektedir"
2025 yılı kömür talebi: 5.942.089 ton
Santralin 2025 yılına ilişkin kömür talebi doğrultusunda 1–4 üniteler için 3.310.425 ton, 5–6 üniteler için ise 2.631.664 ton olmak üzere toplamda 5.942.089 ton kömür ihtiyacı planlamalara dahil edilmiştir. TKİ tarafından bu talepler doğrultusunda sevkiyat programı revize edilmiştir.
“325 milyon TL’lik teminat 6 aydır yatırılmadı”
Kurum, 09 Ocak 2025 tarihli yazısı ile, 2025 yılına ilişkin 325.851.604 TL tutarındaki kesin ve süresiz teminatın 15 gün içerisinde yatırılmasını talep etmiştir. Ancak yazıya göre bu teminat aradan geçen altı aya rağmen halen yatırılmamıştır.
Sözleşme yükümlülükleri hatırlatıldı: Ceza ve fesih hükümleri devreye girebilir
Yazıda, sözleşmenin “Alım ve Teslim Yükümlülüğüne Aykırılık” başlıklı 13’üncü maddesine atıfta bulunularak, alım yükümlülüğünün yerine getirilmemesi durumunda cezai yaptırımların uygulanacağı hatırlatıldı:
“Alınmayan kömür miktarı için, söz konusu ay sonu itibarıyla hesaplanan ceza tutarı, şirketinize fatura edilecektir"
Ayrıca, yıllık kömür alımının %85’in altında kalması halinde bu durumun ceza hesaplamasında dikkate alınacağı belirtildi.
Teminat verilmemesi durumunda fesih yetkisi
Yazının son kısmında ise Kömür Temin Sözleşmesi’nin 7.1 ve 7.4 maddelerine atıf yapılarak, teminat verilmemesi durumunda TKİ’nin sözleşmeyi protesto çekmeye gerek kalmaksızın feshetme ve teminatı gelir kaydetme hakkı bulunduğu belirtilmiştir:
“Satıcının haklı nedenle sözleşmeyi feshetmesi halinde ayrıca protesto çekmeye gerek kalmaksızın teminat gelir kaydedilir.”
TKİ: Sözleşme ihlallerinin kamu yararı açısından değerlendirilmesi gerekmektedir
Kurum yazısının genel değerlendirme bölümünde, kömür temin sürecinin yalnızca ticari bir ilişki olmadığı, aynı zamanda kamu hizmetinin sürekliliği ve bölgesel istikrar açısından önem taşıdığı ifade edilmiştir. Bu nedenle sözleşme yükümlülüklerine uyulmasının, hem kamu zararı oluşmaması hem de enerji arz güvenliğinin sağlanması açısından kritik olduğu vurgulanmıştır.
CHP’li Yavuz Yılmaz’dan değerlendirme: Santrale aktarılan tutar, özelleştirme bedelini aştı
Konuyla ilgili sosyal medya platformu X üzerinden değerlendirmelerde bulunan CHP Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Deniz Yavuz Yılmaz, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu’nun 30 Haziran 2025 tarihli resmi belgesine dikkat çekerek şu ifadeleri kullandı:
Son temin ettiğimiz 30.06.2025 tarihli Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu resmi belgesine göre;
Soma B Termik Santrali’nin durumu daha da vahim!
Konya Şeker A.Ş.’nin Soma B Termik Santrali için ödediği özelleştirme tutarının %105’inin, AK Parti’nin verdiği teşvikler ve tahsil etmediği kömür bedeliyle şirkete geri aktarıldığını tespit ettik.
Santralin özelleştirme tutarı:
685 Milyon Dolar
Şirkete geri aktarılan tutar:
724 Milyon Dolar
Üstelik şirket, sattığı elektriğin parasını da ilave olarak cebine koydu.
Ayrıca santraldeki gerekli revizyonları ve yatırımları da yapmamış durumda.
Bunun adı özelleştirme fiyaskosudur!
Yapılması gereken şirketin borcu karşılığı santralin kamulaştırılmasıdır!
