Son Mühür / Merve Turan - İzmir Ekonomi Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü'nde öğretim üyeliği yapan Prof. Dr. Görkem Üçtuğ, Kadir Has Üniversitesi'nden Prof. Dr. Volkan Ediger'in liderliğinde yürütülen TÜBİTAK destekli bir projede, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi ve Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden akademisyenlerle birlikte çalıştı.
Uluslararası bilimsel dergide yayımlandı
Çalışma kapsamında Türkiye'de yapılan araştırmalar, yaşam döngüsü değerlendirme yöntemleri kullanılarak gerçekleştirildi. Prof. Dr. Görkem Üçtuğ, bu projeyle ilgili detayları paylaşarak, elde ettikleri bulguları uluslararası bir bilimsel dergide yayımladıklarını belirtti.
Görkem Üçtuğ, “Adana’da çay üreten bir firmadan verileri aldık. Çayın tarlada üretimi, nakliyesi, fabrikada paketlenmesi, ürünün müşteriye ulaşması, çayın demlenmesi ve çay posasının bertarafı gibi tüm unsurları, ölçüm yaparken dikkate aldık. Daha önce kahve ve gazlı içeceklerin karbon ayak izi konusunda yapılan araştırmalar vardı; çayla ilgili ise ilk kez biz gerçekleştirdik.
Ortaya çıkan sonuçlar, ülkemizde çayın çevresel etkisinin kahve ve gazlı içeceklere göre çok daha düşük olduğunu gösterdi. Örneğin; 330 ml seviyesinde bir kutu gazlı içecek, karbon ayak izi açısından yaklaşık 0.17 kg karbondioksit eş değerine sahip. Çayda ise bu rakam 0.014 seviyesinde. Arada yaklaşık 12 kat fark var. Kahvede ise bu rakam 0.40’a çıkıyor.
Çayı, kahve ile kıyasladığımızda fark 30 kata yaklaşıyor. Gazlı içecekler, endüstriyel bir ürün olduğu için yoğun fabrikasyon işlemleri görüyor. Kahvenin ise yurt dışından gelmesi ve kurutma yöntemlerindeki farklılıklar, bu tablonun oluşmasında belirleyici. Türkiye özelinde çayın karbon ayak izini ölçerek bilimsel olarak da çevreci yönünü ortaya koyduk” dedi.
“Çevresel etkisini daha da azaltmak mümkün”
Prof. Dr. Görkem Üçtuğ, çayın çevresel etkisinin azaltılmasına yönelik önerilerde de bulunarak, “Elektrikli aletleri kullanarak çay demlemek, gazlı ocakta çay demlemekten çok daha çevreci. Bu noktada elektrikli aletleri kullanmayı öneririm. Çayın posasından kompost yapabiliriz; sebze ve meyve üretimi için gübre niteliğinde kullanabiliriz.
Çayın posası değerli ancak biz çöpe atıyoruz. Bunlar, çok basit gibi duruyor ama çevresel etki üzerinde oldukça belirleyici. Eğer bahsettiğim bu konulara dikkat edilirse, çayın karbon ayak izini düşürmek ve çevresel etkisini daha da azaltmak mümkün” diye ekledi.
