2024’ün son gökyüzü gösterisi, halk arasında ‘yıldız kayması’ olarak bilinen Geminid Gök Taşı Yağmuru ile yaşanacak. Bu yıl, 13-14 Aralık tarihlerinde en yoğun dönemini geçirecek olan bu etkileyici gök olayı, her yıl sekiz kez görülen ve Dünya atmosferine giren gök taşlarının en büyük şölensinden biri olarak dikkat çekiyor. Gök taşlarının, atmosfere saniyede ortalama 35 kilometre hızla girmesi bekleniyor.
Geminid Gök Taşı Yağmuru
Yıldız kaymaları, kuyruklu yıldızların kalıntılarının bıraktığı gök taşlarının atmosfere girmesiyle oluşuyor ve her yıl sekiz farklı meteor yağmuru meydana geliyor. Bu yağmurlar arasında, en görkemli ve yoğun olanlardan biri de Geminid (İkizler) Gök Taşı Yağmuru. Bu yıl, 4 Aralık’ta başlayan ve 20 Aralık’a kadar sürecek olan Geminid Gök Taşı Yağmuru, özellikle 13-14 Aralık gecelerinde en yoğun gözlemlenecek. Bu tarihlerde saatte ortalama 120 meteorun görülebilmesi bekleniyor.
Geminid Gök Taşı Yağmuru'nun kaynağı, 3200 Phaethon adlı bir asteroit. Güneş etrafındaki turunu 1,4 yılda tamamlayan bu asteroit, geleneksel kuyruklu yıldızlardan farklı olarak "ölü uyruklu yıldız" veya "kayaç kuyruklu yıldız" olarak tanımlanıyor. Çünkü Phaethon, oldukça basık bir elips yörüngede hareket eden bir kaya parçası. Bu gök taşları, 4-20 Aralık tarihleri arasında gözlemlenebiliyor, ancak 14 Aralık sabahı en yüksek yoğunluğuna ulaşması bekleniyor.
Ay’ın parlaklığı etkileyebilir
Ancak 2024’teki Geminid Gök Taşı Yağmuru'nu izlemek biraz daha zor olabilir. Çünkü 14 Aralık’ta Ay, neredeyse dolunay evresinde olacak ve yüzeyinin %97’si aydınlık durumda olacak. Ay’ın bu kadar parlak olması, gök taşlarının görülebilmesini zorlaştırabilir. Yine de uzmanlar, ışık kirliliğinden uzak, bulutsuz bir gece koşulunda, Geminid yağmurunun çıplak gözle izlenebileceğini vurguluyor.
Meteorların gözlemi ve giriş hızları
Geminid gök taşlarının atmosferde yanma hızları, saniyede ortalama 35 kilometreye kadar çıkabiliyor. Ancak bazı gök taşları, daha büyük oldukları için atmosfere girdiklerinde 'ateş topu' olarak gözlemlenebiliyor. Bu durum, görsel olarak oldukça etkileyici bir görüntü yaratıyor.
Uzmanlar, Geminid Gök Taşı Yağmuru’nun izlenebilmesi için en uygun koşulların gece karanlığında ve ışık kirliliğinin minimum olduğu bölgelerde olduğunu belirtiyor. Ayrıca, bu tür gök olaylarının gözlemi, atmosfere giren gök taşlarının çoğunun yanması nedeniyle gökyüzünde etkileyici ışık izleri bırakması ile oldukça popüler. Bu gözlemler, genellikle çıplak gözle, teleskop veya dürbün gibi ekipman kullanmadan yapılabiliyor.
Gök taşlarının kaynağı
Geminid Gök Taşı Yağmuru’nun kaynağını oluşturan 3200 Phaethon asteroidi, Mars ile Jüpiter arasında bulunan asteroit kuşağında yer alıyor. Bu asteroid, gezegen çekimlerinin etkisiyle zaman zaman yörüngesinden saparak, yörüngesinde dağılabilen küçük kaya parçaları bırakabiliyor. Bu kaya parçaları, Güneş Sistemi’nin çeşitli bölgelerinde dağılmakta ve bazıları Dünya atmosferine girerek meteor yağmurlarını oluşturuyor.
Geminid yağmurunun bu yıl 14 Aralık sabahı zirveye ulaşması bekleniyor. Her ne kadar Ay’ın parlaklığı gözlemleri zorlaştırsa da, doğru koşullar altında bu muazzam gökyüzü gösterisini izlemek, gökbilim meraklıları için unutulmaz bir deneyim sunacak.
TÜBİTAK Gök Olayları Yıllığı’na göre 2024’ün en önemli gökyüzü olaylarından biri
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi (TUG) tarafından hazırlanan 2024 Gök Olayları Yıllığı, Geminid Gök Taşı Yağmuru’nu yılın en önemli gökyüzü olaylarından biri olarak vurguluyor. TÜBİTAK'a bağlı Bakırlıtepe Gözlemevi, her yıl Türkiye'nin en önemli astronomik gözlemlerini yaparak, bu tür olayları halkla paylaşmakta. Özellikle, Antalya’daki bu gözlemevi, yılda ortalama 220 gün gözlem yapılabilen bir nokta olarak dikkat çekiyor.
Geminid Gök Taşı Yağmuru, dünyadaki pek çok kişi için gökyüzünü izleyerek, doğal bir şölenin tadını çıkarma fırsatı sunuyor. Bu görsel şölenin, özellikle 13-14 Aralık gecesi yoğunlaşacağı göz önüne alındığında, gökbilim tutkunları için büyük bir fırsat olacak.
