İzmir’in tarihi ilçesi Foça, doğal güzelliklerinin yanı sıra Osmanlı döneminden kalan tarihi yapılarıyla da dikkat çekiyor. Foça’nın güneybatısında, denize hakim bir burun üzerinde konumlanan dış kale, 1698 yılında Osmanlılar tarafından Venedik tehdidine karşı inşa edildi. Halk arasında yaygın olarak “Ceneviz Kalesi” olarak anılsa da, arkeolojik ve tarihsel veriler bu kalenin Cenevizlilere değil, Osmanlılara ait olduğunu kesin biçimde gösteriyor.
Mimari Özellikler ve Savunma Stratejisi
Kesme ve moloz taşlar kullanılarak yapılan dış kale, kıyıya paralel bir savunma hattı olarak tasarlandı. Kalenin doğu tarafı, anakaradan büyük bir hendekle ayrılarak düşman saldırılarına karşı korundu. İçerisinde Osmanlı dönemine ait hamam kalıntısı bulunması, kalenin sadece askeri bir üs değil, aynı zamanda askerlerin günlük ihtiyaçlarına cevap veren bir yapı kompleksi olduğunu ortaya koyuyor.
Su Altı Kazıları ve Tarihi Kanıtlar
Foça açıklarında gerçekleştirilen su altı arkeolojik kazılarında, kaleye ait olduğu düşünülen taş gülleler bulundu. Bu güllelerin, dönemin savunma tekniklerinden olan mancınıklarla düşman gemilerine atıldığı tahmin ediliyor. Bu buluntular, kalenin aktif bir askeri mevzi olarak kullanıldığını doğruluyor.
Foça’nın Tarihsel Sürekliliği ve Surlar
Dış Kale, Antik Phokaia kentinin tarihi surlarının bir uzantısıdır. Maltepe Tümülüsü ve Eski Hükümet Konağı üzerinden Athena Tapınağı çevresine uzanan bu surlar, Roma, Ceneviz ve Osmanlı dönemlerinde onarılarak korundu. Dış Kale, bu tarihi sürekliliğin önemli bir parçası olarak günümüzde ziyaretçilerini tarihle buluşturuyor.
Foça Dış Kalesi’ne Ulaşım Rehberi
İzmir merkezden özel araçla O-33 üzerinden Hilal ve ardından Hatundere yönünde ilerleyerek, D550, O-30 ve O-33 rotaları takip edilerek Foça’ya ulaşılabilir. Alternatif olarak D550 üzerinden Çiğli Foça Yolu izlenerek de kaleye varmak mümkündür. Toplu taşıma ile ulaşmak isteyenler için İzmir Hatundere İstasyonu’nda inip ESHOT otobüsleri veya dolmuşlarla Foça’ya geçiş sağlanabilir. Foça’ya giden ESHOT otobüs hatları arasında 660, 661, 664, 665, 666, 744, 745 ve 750 numaralı seferler bulunmaktadır.
Tarihi ve mimari değerleriyle Foça Dış Kalesi, hem bölgenin Osmanlı dönemindeki stratejik önemini hem de deniz savunma sanatının özgün örneklerini yansıtıyor. Bugün kalenin yalnızca duvar kalıntıları ayakta kalsa da, yapının arkasındaki tarih ve kültürel zenginlik ziyaretçiler için keşfedilmeyi bekliyor. Ulaşım kolaylığı sayesinde hem yerli hem yabancı ziyaretçilerin ilgisini çeken bu kale, Foça’nın tarihi mirasına önemli bir katkı sunuyor.
