Toktar Ebubekirov, uzaya çıkan ilk Türk kökenli kozmonot olarak tarihe geçti ve Kazakistan’ın bağımsızlık sürecinde sembol bir figür oldu. 2 Ekim 1991’de Soyuz TM-13 ile uzaya yolculuk yapan Ebubekirov, Türk dünyasında bir ilke imza attı. 78 yaşında hayata veda eden bu efsanevi pilot ve akademisyenin ölümü, sosyal medyada büyük yankı uyandırdı. Peki, Toktar Ebubekirov kimdir, nereli, neler başardı ve neden öldü? İşte hayatı ve mirasının detayları.
Toktar Ebubekirov kimdir, nereli?
Toktar Ongarbayuly Ebubekirov 27 Temmuz 1946’da Kazakistan’ın Karaganda bölgesindeki Karkaraly ilçesinde doğdu. 2025 itibarıyla 78 yaşında olan Ebubekirov, aslen Kazak Türkü. 8. sınıf sonrası Temirtau dökümhanesinde metal tornacısı olarak çalıştı, akşam okulunda eğitimini tamamladı. 1965’te Armavir Askeri Havacılık Enstitüsü’ne girerek savaş pilotu oldu. 1975’te Fedotov Test Pilot Okulu’na kabul edilen Ebubekirov, 1976-1991 arasında Mikoyan Tasarım Bürosu’nda (MiG) test pilotluğu yaptı; MiG-29 dahil 50’den fazla uçak tipinde uçtu. 1993’ten itibaren Kazakistan Ulusal Havacılık ve Uzay Ajansı’nın genel direktörlüğünü üstlendi, Korkut Ata Devlet Üniversitesi’nde profesörlük yaptı. Evli ve iki çocuk babası olan Ebubekirov, 2002’de PTT’nin “2000 yılına mektup” kampanyasıyla “İlk Türk Astronotu” unvanını aldı.
Uzay yolculuğu ve başarıları neler?
Ebubekirov, 1991’de SSCB ve Kazak SSC arasında yapılan anlaşmayla Gagarin Kozmonot Eğitim Merkezi’nde eğitim aldı. 2 Ekim 1991’de, Soyuz TM-13 uzay aracıyla Rus kozmonot Alexander Volkov ve Avusturyalı Franz Viehböck ile Baykonur Uzay Üssü’nden fırlatıldı. 8 gün 21 saat uzayda kalarak Mir Uzay İstasyonu’nda bilimsel deneylere katıldı. Fırlatma SSCB döneminde gerçekleşse de, inişte Kazakistan bağımsız bir devlet olmuştu, bu da Ebubekirov’u “ülkesi havada değişen” ilk kozmonot yaptı. 1989’da MiG-29K ile ses hızını aşarak uçak gemisine iniş yaptı; bu başarı, “Sonic Toktar” lakabını kazandırdı. Uzay görevi sonrası Kazakistan Parlamentosu’nda milletvekilliği yaptı, bilimsel katkılarıyla Türk dünyasında ilham kaynağı oldu. Sosyal medyada, “Toktar Abi, Türk’ün uzaydaki gururu” yorumları onun mirasını yansıtıyor.
Neden öldü, mirası ne oldu?
Toktar Ebubekirov, 4 Ağustos 2025’te 78 yaşında Kazakistan’ın Almatı kentinde hayatını kaybetti. Ölüm nedeni, ailesi tarafından kalp yetmezliği olarak açıklandı. Kazakistan medyası, Ebubekirov’un son yıllarda sağlık sorunlarıyla mücadele ettiğini, ancak uzay ve havacılık alanındaki danışmanlık görevlerini sürdürdüğünü bildirdi. Ölümü, Türk dünyasında derin üzüntü yarattı; sosyal medyada, “İlk Türk kozmonotumuzu kaybettik, mirası unutulmaz” paylaşımları öne çıktı. Ebubekirov’un uzay yolculuğu, Alper Gezeravcı ve Tuva Atasever’den önce Türk kökenli bir kozmonotun başarısını simgeliyor. Kazakistan Ulusal Havacılık Ajansı’nda bıraktığı iz, genç nesillere ilham verirken, “Atatürk’le ve Türklükle gurur duyuyorum” sözleri, onun Türk dünyasına bağlılığını yansıtıyor. Mirası, uzay biliminde ve Türk birliğinde bir köprü olarak yaşamaya devam ediyor.