Dünya Hava Kalitesi Endeksi’nin 1 Aralık verilerine göre Iğdır, bir kez daha Türkiye’nin en kirli havasına sahip ili olarak ilk sıraya yerleşti.
Kent, 26 Kasım’da ulaştığı 443 AQI değeriyle tehlike seviyesini aşmış, ardından çok kısa süre içinde yeniden benzer sonuçlar kaydedilmişti. Art arda gelen bu yüksek kirlilik değerleri, şehirde yaşayan vatandaşların kaygılarını artırıyor.
Sağlık riskleri her yıl on binlerce can alıyor
Uzmanlar, hava kirliliğinin yalnızca solunum yollarını değil, tüm vücudu etkileyen kapsamlı bir tehdit olduğuna işaret ediyor.
Kirli havaya maruz kalmanın:
Astım, KOAH ve kronik akciğer hastalıklarını tetiklediği,
Felç ve kalp krizi riskini yükselttiği,
Kanser vakalarında artışa neden olabildiği,
Çocuklarda beyin gelişimini olumsuz etkilediği,
Diyabet gibi mevcut hastalıkları ağırlaştırabildiği vurgulanıyor. Bilimsel raporlara göre uzun süre kirli hava soluyan bireylerde ruh sağlığı sorunları da daha sık görülüyor.
Iğdır’ın coğrafi yapısı kirliliği derinleştiriyor
Kentte ölçülen aşırı kirlilik değerlerinin en önemli nedenlerinden biri, Iğdır’ın coğrafi konumu. Dört tarafı dağlarla çevrili olan şehirde hava sirkülasyonu son derece yavaş. Bu nedenle kirli hava tabakası dağılmadan kentin üzerinde birikiyor.
Ancak sorun yalnızca coğrafyayla sınırlı değil. Uzmanlar, kirliği artıran diğer etkenleri şöyle sıralıyor:
Düşük kaliteli kömür kullanımı,
Doğal gaz altyapısının yetersizliği,
Aşırı betonlaşma ve plansız şehirleşme,
Hayvancılığa bağlı atık kaynaklı kirlilik,
Yıllardır tamamlanmayan altyapı çalışmaları,
Çevre koruma politikalarındaki eksiklikler.
Kentte radyasyon riski de var
Iğdır’da hava kirliliğine ek olarak uzun süredir tartışılan başka bir risk daha bulunuyor: Ermenistan sınırındaki Metsamor Nükleer Santralı.
Uzmanlar, santralden kaynaklanan radyasyon sızıntısı ihtimalinin bölgede kanser, astım ve KOAH gibi hastalıkların yaygın görülmesine yol açtığını belirtiyor.
Temiz Hava Hakkı Platformu’nun raporuna göre, Iğdır’da son yıllarda gerçekleşen her üç ölümden biri hava kirliliğiyle ilişkili.
Vatandaşlar: “Sokak lambaları bile görünmüyor”
Kentte yaşayanlar, kirliliğin günlük yaşamı zorlaştırdığını ve artık dayanılmaz bir noktaya geldiğini ifade ediyor. Iğdırlı Allahverdi Kum, kentte doğal gaz kullanımının yetersiz olduğunu vurgulayarak şunları söyledi:
“Iğdır merkezde de köylerde de hava kirliliği çok fazla. Doğal gaz olmayan mahallelerde kömür ve tezek yakılıyor. Dağlarla çevrili olduğumuz için kirlilik yukarı çıkamıyor.
Akşamları Doğubayazıt yolundan gelirken sokak lambaları bile kirlilikten görünmüyor. Evimizde astım hastası var, dışarı çıkaramıyoruz.”
Maskeyle dolaşmak zorunda kaldığını belirten Mehmet Emin Öner ise altyapı çalışmalarının yarattığı tozdan şikayet etti:
“Türkiye'de 81 il içinde en kötü hava Iğdır’da. Alt yapı kazıları aylarca sürüyor, bir sulama bile yapılmıyor. Asfalt yoksa bile tozun kalkmaması için önlem alınabilir. Herkes bu havayı soluyor.”
“Acil önlem alınmalı”
Iğdırlılar, yıllardır çözülemeyen sorunların artık hayati risk oluşturduğunu belirterek yetkililere çağrı yaptı:
“Herkes görevini yapsın. Bu hava bize de, yöneticilere de zarar. Iğdır’da nefes almak her geçen gün daha zorlaşıyor.”