İzmir’in Bergama ilçesinde, Tekke Köyü’ne ait bir tepenin yamacında sessizliğe gömülmüş bir yapı bulunuyor: Sarı Dede Türbesi. Ne zaman inşa edildiği tam olarak bilinmeyen türbe, hem mimari özellikleri hem de içerisindeki isimsiz mezarlarla araştırmacıların ve ziyaretçilerin ilgisini çekiyor.
Bektaşi Kültürünün İzleri Taşlara İşlenmiş
Türbenin plan şeması ve yapım malzemeleri, onu bölgedeki klasik inanç yapılarından ayırıyor. Giriş kısmı, yuvarlak kemerli blok taşlarla örülmüş. İçeriye adım atanlar iki bölmeden oluşan bir mekânla karşılaşıyor. Düzgün kesme taşlar ve aralarına yerleştirilen tuğlalar, yapıya hem sağlamlık hem de sade bir estetik kazandırmış.
Pencere sövelerinde çiçek motiflerine rastlanırken, iç alandaki bazı bölümlerde yoğun seramik kalıntıları dikkat çekiyor. Bu detaylar, yapının sadece dini değil, kültürel bir merkez olarak da işlev görmüş olabileceğini düşündürüyor.
Mezarlar Konuşmuyor: Kimlikler Belirsiz
Türbenin içinde ve çevresinde toplamda dokuz adet mezar bulunuyor. Ancak bu mezarların kime ait olduğuna dair herhangi bir kitabe ya da yazılı iz bulunmuyor. Kapının sağında ve solunda birer, karşısında üç, sağ yanda ayrı bir bölümde ise üç mezar daha yer alıyor. Mezar taşlarının bazıları aşınmış, bazıları ise tamamen silik durumda.
Bu sessiz mezarların sahiplerinin kim olduğuna dair çeşitli rivayetler bulunsa da en yaygın görüş, türbenin Sarı Saltık ya da Sarı İsmail Sultan gibi Bektaşi geleneğinde önemli yere sahip figürlerin makamlarından biri olabileceği yönünde.
Sarı Dede: Saltıkname’den Tekke Köyü’ne Uzanan Bir Efsane
Sarı Saltık, 13. yüzyılda yaşamış bir Türkmen dervişi olarak özellikle Balkan coğrafyasında saygı gören bir isim. Dobruca’dan Makedonya’ya kadar birçok şehirde ona atfedilen makamlar bulunuyor. Öte yandan Sarı İsmail Sultan, Batı Anadolu’da benzer bir kültürel rol üstlenmiş bir başka Bektaşi figürü olarak biliniyor.
Sarı Dede Türbesi’nin bu iki karakterden biriyle bağlantılı olabileceği görüşü, mimari ve kültürel izlerle destekleniyor. Ancak bugüne dek yapılan yerel araştırmalarda bu konuda kesin bir kanıya varılamamış durumda.
Ulaşım Bilgisi: Kendi Yolunu Bulmak İsteyenler İçin
Sarı Dede Türbesi’ne İzmir merkezden özel araçla gitmek mümkün. Zeytindağ–Çandarlı kavşağını geçtikten sonra 2–3 kilometrelik bir yolun sonunda, tepenin üzerine konumlanmış türbe yapısı görülebiliyor. Yolun dar ve stabilize olduğu unutulmamalı.
Toplu taşıma ile ulaşmak isteyenler ise Aliağa’ya İZBAN ile ulaştıktan sonra 835 numaralı ESHOT otobüsüyle Bergama-Aliağa Aktarma Merkezi’ne, oradan da 842 numaralı hatla Zeytindağ Giriş durağına kadar gidebilir. Buradan taksi ya da köy içi minibüslerle türbeye ulaşım sağlanabiliyor.
Sessizlikte Saklı Anlamlar
Görkemli yapılar, bazen suskun taşlarla konuşur. Sarı Dede Türbesi de böyle bir yapı. Kimi ziyaretçi oraya bir inanç merkezi olarak yaklaşırken, kimisi ise bu sessiz mezarların tarihî bir arka planı barındırdığına inanıyor. Ancak bir gerçek var: Türbe, günümüz insanını geçmişin gölgesine davet ediyor ve her ziyaretçiye kendi sorusunu sorduruyor.