Son Mühür/ Merve Turan - Ege Üniversitesi “Cumhuriyet ve Atatürk Günleri” etkinlikleri kapsamında, Güneş Enerjisi Enstitüsü tarafından “Cumhuriyet Eğitiminde Öğretmen” başlıklı bir söyleşi gerçekleştirildi. Etkinliğin koordinatörlüğünü Dr. Öğretim Üyesi Bircan Dindar üstlenirken, konuşmacı olarak yazar, şair ve eğitimci Hidayet Karakuş yer aldı.
Söyleşi, EÜ Güneş Enerjisi Enstitüsü Prof. Dr. Gürbüz Atagündüz Konferans Salonunda düzenlendi. Programa Enstitü Müdürü Prof. Dr. Ceylan Zafer, akademisyenler, idari personel, lisansüstü öğrenciler ve sivil toplum kuruluşu temsilcileri katıldı. Açılış konuşmasında Prof. Dr. Ceylan Zafer, Hidayet Karakuş’a ve etkinliği hazırlayan ekibe teşekkür etti.
Cumhuriyet’in eğitim hamlesi anlatıldı
Konuşmasına Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki okuryazarlık oranlarına değinerek başlayan Hidayet Karakuş, savaşlarla yıpranan Anadolu’da okuma–yazma oranının son derece düşük olduğunu anlattı.
Karakuş, “Erkeklerin yalnızca yüzde 4–5’i, kadınların ise binde oranlarla ifade edilen bir kısmı okur–yazardı. 1925’te Milli Eğitim Bakanlığı’na getirilen Mustafa Necati ile eğitimde büyük bir sistemleşme süreci başladı. 1927–1928 öğretim yılında Denizli ve Kayseri’de Köy Muallim Mektepleri açıldı, ardından eğitmenler yetiştirildi. Harf İnkılabıyla Millet Mektepleri kuruldu ve okuma–yazma seferberliği başlatıldı” dedi. Mustafa Necati’nin genç yaşta vefatının Atatürk’ü derinden etkilediğini ifade eden Karakuş, Cumhuriyet’in eğitim alanındaki kararlı adımlarına dikkat çekti.
Köy Enstitülerinin toplumsal etkisi
Karakuş, Cumhuriyet’in ikinci büyük eğitim hamlesinin Hasan Âli Yücel döneminde gerçekleştiğini belirtti:
“Hasan Âli Yücel yalnızca üniversite reformuna değil, Köy Enstitülerinin kurulmasına da öncülük etti. Köy kökenli çocukların öğretmen olarak yetiştirilmesi fikri, eğitimde büyük bir dönüşüm yarattı. 17 Nisan 1940’ta kurulan Köy Enstitüleri Cumhuriyet’in en önemli eğitim devrimlerinden biri oldu.” Köy Enstitülerinin 14 yıllık süreçte 17 binden fazla köy öğretmeni, yüzlerce sağlık memuru, eğitmen, sanatçı ve yazar yetiştirerek toplumsal kalkınmaya önemli katkı sunduğunu söyledi.
Atatürk’ün öğretmenlere verdiği değer vurgulandı
Karakuş, Atatürk’ün öğretmenlik mesleğine duyduğu saygının altını çizerek şu bilgileri paylaştı: “Atatürk, ‘Milletvekili maaşı bir öğretmenin maaşını geçmemelidir’ diyerek öğretmenlere verdiği önemi göstermiştir. Okulları ziyaret ettiğinde öğretmen kürsüsüne oturmamayı tercih etmesi de bu saygının bir yansımasıdır.” Karakuş ayrıca Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği’nin İzmir’de kurularak Köy Enstitüsü mirasını yaşatmaya devam ettiğini, bu mirasın kitaplar, belgeler ve etkinliklerle geleceğe aktarıldığını ifade etti.
Deneyimli öğretmenlerden ilham veren paylaşımlar
Etkinlikte ayrıca Samsun–Ladik Akpınar Köy Enstitüsü 1954 mezunu ve ilköğretim müfettişi Ali Türcan, okul yıllarına ait unutulmaz anılarını gençlerle paylaştı. Öğretmen ve yazar Bekir Özgen ile Coğrafya Öğretmeni Başar Uluğ da kendi yaşam deneyimlerini anlatarak gençlere ilham verdi. Program, Hidayet Karakuş’a “Teşekkür Belgesi” takdim edilmesiyle sona erdi.