Son Mühür/ Osman Günden - SBÜ İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Dr. Serra Alpözen Yağcı, iyotun sağlıklı büyüme, gelişme ve zihinsel fonksiyonlar için vazgeçilmez olduğunu belirterek, özellikle hamilelik ve çocukluk dönemlerinde yeterli iyot alımının hayati önem taşıdığını vurguladı.
“Zekâ geriliği önlenebilir bir sorun”
Dr. Yağcı, iyot eksikliğinin özellikle hamilelik sürecinde anne ve bebek sağlığını doğrudan etkilediğini belirtti. Yetersiz iyot alımı, bebeğin beyin gelişimini olumsuz etkileyerek zekâ geriliğine, yenidoğan hipotiroidisine ve ileri vakalarda doğumsal anomalilere, düşüklere ve ölü doğumlara yol açabiliyor.
Uzman hekim, “Dünyada önlenebilir zekâ geriliğinin en önemli nedeni iyot eksikliğidir. Bu nedenle, özellikle kadınların ve çocukların yeterli iyot alımı konusunda bilinçlenmesi gerekiyor” dedi.
Yetişkinlerde de iyot eksikliğinin guatr ve tiroid fonksiyon bozukluklarına neden olduğunu belirten Yağcı, hipotiroidi durumunda kilo alımı, yorgunluk ve metabolizma yavaşlaması, hipertiroidide ise çarpıntı, terleme ve kilo kaybı gibi belirtilerin görülebildiğini ifade etti.
“Deniz tuzu yeterli değildir”
Türkiye’de iyotlu tuz kullanımıyla önemli ilerleme kaydedildiğini belirten Dr. Yağcı, bazı yanlış inanışlara da dikkat çekti:
“‘İyotlu tuz sağlıksızdır’ veya ‘deniz/kaya tuzu yeterli iyot sağlar’ gibi inanışlar bilimsel olarak doğru değildir. Hekim önerisi olmadıkça iyotsuz tuz kullanılmamalı. Ayrıca iyotlu tuz, yemek piştikten sonra eklenmeli ve serin, kuru yerde saklanmalıdır.”
Yağcı, özellikle vegan ve vejetaryen bireylerin, et, süt ve yumurta gibi temel iyot kaynaklarını tüketmemeleri nedeniyle eksiklik riski taşıdığını belirterek, bu kişilerin gerekli durumlarda hekim kontrolünde takviye alması gerektiğini söyledi.
“Fazla iyot da zararlı”
Dr. Yağcı, yüksek doz iyot takviyelerinin de riskli olabileceğini vurguladı. “Yetersiz iyot kadar fazla iyot da tiroid fonksiyonlarını bozabilir. Hekim önerisi olmadan iyot damlası veya yüksek doz takviye kullanılmamalı” dedi. Hamile olmayan yetişkinler için günlük 150 mcg, hamile ve emziren kadınlar içinse ek 150 mcg iyot takviyesi öneren Dr. Yağcı, dengeli beslenmenin önemine dikkat çekti: “Haftada 1-2 kez balık, günde 1-2 porsiyon süt veya yoğurt, haftada birkaç kez peynir tüketilmeli. Guatrojenik olarak bilinen lahana ve şalgam gibi yiyeceklerin tüketimi ise sınırlanmalıdır.”