Son Mühür / Erkan Doğan - Acil müdahale sisteminin vazgeçilmez unsurları olan 112 ambulanslarındaki metal yorgunluk, hasta ve sağlık personeli güvenliğini riske edecek boyutlara ulaştı.
İzmir'deki ambulansların kilometresi 1 milyona dayandı!
Öte yandan eski ambulansların sık sık arıza yapması nedeniyle, acil yardıma ihtiyaç duyan hastalara ulaşımda ciddi sorunların yaşanabileceği ifade ediliyor. Bazı 112 ambulanslarının kilometresi 400 bini aştı. Sağlık Bakanlığı tasarruf genelgeleri kapsamında yeni ambulans alımını azaltırken, bu da yetmezmiş gibi 112 ambulanslarının azami kullanım sürelerini 20 yıla kadar uzattı! Başta İzmir, İstanbul, Ankara gibi büyükşehirlerde görev yapan 112 ambulanslarının kilometreleri 1 milyona yaklaşmış durumda!
Acil Tıp Teknisyenleri ve Teknikerleri-Paramedik Derneği (ATTDER) Genel Başkanı Osman Nuri Kundakçı, 112 ambulanslarındaki metal yorgunluğu ve kullanım risklerini Son Mühür’e değerlendirdi.
Bir 112 ambulansının 20 yıl aktif ve verimli hizmet verebilmesi mümkün değil
Sağlık Bakanlığı bünyesinde acil sağlık hizmeti sunmak amacıyla kullanılan 5.593 ambulans bulunduğunu anlatan Kundakçı, “Bu ambulanslar, ülke genelinde yıllık 6–7 milyon vakaya ulaşarak acil yardım hizmeti götürmektedir. Bu rakamlar oldukça yüksek olup, 112 Acil Çağrı Merkezine yıllık yaklaşık 105 milyon çağrı gelmektedir. Karşılaştıracak olursak, bize en yakın örnek olan İtalya’da bu sayı 35 milyon civarındadır. Avrupa’daki tüm ülkelerle kıyaslandığında, Türkiye’de 112 kullanımının açık ara daha yüksek olduğu görülmektedir. Bunun sebebi ilk yardım bilgisi eksikliği, bilinçsiz acil yardım hizmeti kullanımı, sağlık okur yazarlığı olmaması gibi daha sayabileceğimiz çokça neden vardır. Bu veriler dikkate alındığında, filodaki araçlarda ciddi bir mental ve fiziksel yorgunluk oluştuğu açıktır. Hatta birçok şehirde 400 bin kilometreyi aşmış şekilde hâlâ görev yapan ambulanslar mevcuttur. Bu durumdayken; 8 Ocak 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği’nin, “Özel Donanımlı Ambulanslar Hariç Kara Ambulansı Olarak Kullanılacak Araçların Taşıt Olarak Özellikleri” başlıklı Ek’inde yer aldığı üzere: “Daha önce ambulans ruhsatı almış ve ilk tescil tarihinden itibaren altmış ayını doldurmuş olan ambulansların hizmet sunumu; Türk Standardları Enstitüsü tarafından oluşturulan kontrol formu ve bu eke göre Türk Standardları Enstitüsü veya yetkilendirdiği kurumlarca her üç yılda bir yapılan periyodik kontrol ve muayene ile ambulans uygunluğunun belgelendirilmesi ve Ek-2 ile Ek-4’e göre yapılan muayene sonucunda ilk tescil tarihinden itibaren iki yüz kırk aya kadar Müdürlükçe uzatılabilir.”ifadesi yer aldı. Bu düzenleme ile ambulansların kullanım sürelerinin azami 20 yıla kadar uzatılabilmesinin önü açılmıştır. Elbette Bakanlık, gerekli şartlar oluştuğunda bu süreleri beklemeden yeni ambulans alımı gerçekleştirebilir; ancak bir ambulansın 20 yıl boyunca aktif ve verimli şekilde hizmet verebilmesinin mümkün olmadığı da açıktır” dedi.
Eski ambulanslar nedeniyle acil yardıma ihtiyaç duyan hastaya ulaşma süresi uzuyor
“Muhtemel tasarruf tedbirleri sebebiyle ambulans alımları, geçmiş yıllara kıyasla azalmış görünmektedir” diyen Kundakçı, “ Bu ay içerisinde çeşitli illere yeni ambulanslar teslim edilmiş, Bakanlık yenileme çalışmalarına devam etmektedir; ancak çok fazla vakaya gidilmesi nedeniyle oluşan mental yorgunluk, beraberinde bazı sorunlar getirmektedir. Eskiyen ambulanslarda, özellikle arka kabinde malzemelerin hareket hâlinde sarsılmasıyla oluşan ve kabin içinde rahatsız edici bir şekilde hissedilen bir ses ortaya çıkar. Bu ses, personelin çalışma konforunu ciddi şekilde etkiler. Takdir edersiniz ki, yılın 365 günü, 7/24 her an göreve hazır şekilde hizmet veren acil sağlık çalışanları, çok daha konforlu şartlarda görev yapmayı hak etmektedir. Aynı zamanda bu araçlar, yaşları ve yoğun kullanım sebebiyle daha sık arıza yapmaya başlamaktadır. Bu durum tamir sürelerinin uzamasına yol açmakta; tamir süresince o bölgede çalışan personelin başka bir istasyonda görevlendirilmesi veya yedek ambulans bulunmaması hâlinde ekibin kapatılması anlamına gelmektedir. Her iki durumda da acil yardıma ihtiyaç duyan vatandaşın hastasına ulaşım süresi, başka bir bölgeden yönlendirilecek ekibi beklemek zorunda kalacağı için uzayacaktır.
Ambulans kullanma yaşı 10 yıla düşürülmeli
112 ambulans sistemi hakkındaki önerilerini anlatan Kundakçı, “Öncelikle, envanterde bulunan ve kilometresi yüksek olan ekip araçları tespit edilerek yenilenmelidir. 112 Acil Sağlık Hizmetlerinin etkin sunumunda en önemli unsurlardan biri ambulanslardır ve bu araçların düzenli, kapsamlı ve zamanında bakımı son derece önemlidir. Bu bağlamda, ambulansların azami kullanım süresi; araçların yıpranma payı, tamir sıklığı ve serviste kalma süreleri dikkate alınarak maksimum 10 yıla düşürülmeli, böylece eski araçların yenilenmesi sağlanarak arıza ve kaza riskleri en aza indirilmelidir. Ayrıca, toplumsal dayanışmanın önemli bir parçası olarak hayırsever vatandaşlarımız da ambulans bağışı yaparak acil sağlık hizmetlerine katkıda bulunabilirler”