İyon uygarlığının güçlü liman kentlerinden Foça, antik dönemdeki adıyla Phokaia, denizcilikteki üstünlüğü ve koloni faaliyetleriyle dikkat çeken bir merkezdi. Kentin savunmasında ise en önemli rolü Beş Kapılar Kalesi üstlendi. Üzerindeki beş ana kapıdan adını alan kale, denizden gelebilecek tehlikelere karşı limanı kontrol eden güçlü bir sınır hattı olarak kullanıldı.
Foça’nın Kökleri Antik Çağa Uzandı
Ege sahillerine yerleşen İonlar için Foça, felsefe ve sanatın geliştiği önemli bir merkez oldu. Büyük İskender’den Roma’ya, Bizans’tan Osmanlı’ya uzanan süreçte kent birçok kez el değiştirdi. Tüm bu dönemlerde savunma yapılarının güçlendirilmesi, Beş Kapılar Kalesi’nin önemini artırdı.
Bizans, Ceneviz ve Osmanlı İzleri Aynı Yapıda
Kale, Bizans döneminde güçlendirildi; daha sonra Cenevizli yönetim tarafından surlarında geniş onarımlar yapıldı. 1455’te Osmanlı topraklarına katılan Phokaia’da kale yeniden elden geçirildi ve kule sayısı artırıldı. Kanuni Sultan Süleyman döneminde ise 1538-1539 yıllarında büyük bir tamirat gerçekleştirildi. Bugün görülebilen surların en sağlam bölümleri bu dönemlerin izlerini taşıyor.
Kayıkhane Olan Kale Şimdi Açık Hava Sahnesi
Beş Kapılar Kalesi, Osmanlı döneminde kayıkhane olarak kullanıldığı bilinen yapısıyla denizle iç içe bir işlev gördü. Günümüzde ise restorasyon çalışmalarıyla ayağa kaldırıldı, bilimsel kazılar sürdürülüyor. Kale, bugün Foça’nın kültürel hayatına açık hava tiyatrosu olarak katkı sunuyor.
Foça’da Tarihin Kalbinde Bir Durak
Stratejik konumu, farklı dönemlere ait mimari dokusu ve surlarıyla Beş Kapılar Kalesi, Foça ziyaretçilerine tarihle iç içe bir deneyim sunuyor. Kentin simgeleri arasında yer alan kale, geçmişin izlerini bugüne taşıyan en önemli yapılardan biri olmaya devam ediyor.