Son Mühür / Yağmur Daştan - Memur kefil, tahliye taahhüdü gibi birçok isteğin ardından ev kiralamak isteyen vatandaş şimdi de ‘senet şartı’ ile mücadele ediyor. Kimi ev sahiplerinin yıllık bazda her ay için ayrı ayrı senet talep ettiği gündeme gelirken konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Avukat Cihan Türsen, kiracılara uyarılarını sıraladı.
Kira sözleşmesinin karşılıklı borç doğuran hukuki bir işlem olduğunun altını çizerek açıklamalarına başlayan Türsen, “Kiraya verenin borcu kiralananı uygun koşullarda ve kullanıma uygun koşullarda kiracıya teslim etmek; kiracı da bunun karşılığında belirlenen kira bedelini ödemek yükümlülüğüne sahip. Herhangi bir ödeme banka yoluyla olabileceği gibi senet yoluyla da yapılabilir. Bunda hukuki bir engel yok. Ancak nakit ödemelerin muhakkak banka yoluyla olması gerekiyor. Senet tahsilinin de bir kira bedeli olduğu için ‘Elden parayı getir ve senedi al’ gibi değil; senedin bankaya ibraz edilerek ödemenin bankaya yapılması gereği var. Bu nedenle pratik bir fayda sağlamaz. Kirayı veren senedi bankaya ibraz etmeden kiracıdan elden ücret alamaz. Mutlaka bankaya ibraz etmek zorunda. Bu da maliyet getirir. Normalde art niyeti olmayan birinin senet almasının bir hükmü yoktur. Ancak art niyetli olan bir kiraya veren ciro elde ettikten sonra malı başkalarına devrederse bu durumda kiracının bunu ödeme zorunluluğu doğar ve bir erken tahliye ya da 12 ayı birden tahsil etme gibi bir sorun ortaya çıkabilir. Bu nedenle kiracılar senet imzalamayı tercih etmemeli, en azından iki kere düşünmeli” dedi.
‘İptal davaları söz konusu olabilir’
Senet verildiği takdirde senet döküm tablosu gibi işlemlerin yapılması gerektiğinin de altını çizen Türsen, şu ifadeleri kullandı: “Bu, kiracılar açısından fuzuli bir işlemdir. Fakat bazı art niyetli kiraya verenler kira bedellerini alıp senedi iade etmemek gibi mükerrer bir alacak ihtimali yaratabilirler. Kısaca kira bedelinin tahsilatının garanti altına alınması ile ilgili kira kanunumuzda kiraya verenler lehine ciddi hükümler vardır. ‘Teminat senedidir, ciro edilemez’ gibi şerhlerin yazılması gerekebilir. Bir fabrikayı kiraya vermek istediğinde bir şirkete aitse, şirket bu senetleri piyasada kullanabileceği için bir anlamda düşünülebilir ama bir konut kirasında böyle bir senetle ödeme prosedürü makul ve normal değildir. Kiraya verirken bu süreç tahliye taahhütnamelerinde olduğu gibi kiracı üzerinde de bir baskı unsuru olduğundan iptal davası konusu da söz konusu olabilir.”
Nelere dikkat etmeli?
Son olarak vatandaşın dikkat etmesi gerekenleri anlatan Türsen, “Senet isteyen kiraya verene karşı mümkün olduğunca o evi tercih etmemeli. Senet, kıymetli evraktır ve Ticaret Kanunu’na göre bir ödeme aracıdır. Eğer ki bu senetleri verirse dikkat etmesi gereken nokta bu senedin bir teminat senedi olup olmadığıdır. Ciro edilemez şerhi de çok önemli. Bu şerhi koymadıkları takdirde anında bu senetle gidip başka bir alışveriş yapabilir ve büyük mağduriyet doğabilir. Ayrıca senet teslim tutanağı da mutlaka hazırlanmalıdır” uyarısı yaptı.