Mercanlar, görünüş itibarıyla bitkilere benzese de aslında hayvanlar sınıfına ait ve denizanaları ile deniz anemonlarının yakın akrabaları. Ekonomik ve besin kaynağı olarak yüz milyonlarca insanın geçimini sağlayan resifler, özellikle ada ülkelerinde gıda ve turizm açısından vazgeçilmez. Küresel Mercan Resifi İzleme Ağı (GCRMN) verilerine göre, mercan resiflerinin dünya genelinde sağladığı ekonomik değer yılda 9,9 trilyon doları buluyor ve yaklaşık 1 milyar insanın geçim kaynaklarını destekliyor.
Buna karşın, resifler üzerindeki baskılar giderek artıyor. Tarım faaliyetlerinden denizlere taşınan tortular, aşırı avlanma ve denetimsiz balıkçılık, ekosistemi tehdit ediyor. Küresel ısınma ve okyanus asitlenmesi de mercanların en savunmasız olduğu alanlar arasında yer alıyor. GCRMN’nin 2021 raporuna göre, 2009’dan bu yana dünya mercanlarının yüzde 14’ü iklim değişikliği kaynaklı sıcak hava dalgaları nedeniyle yok oldu.
Özellikle Avustralya’nın kuzeydoğusunda yer alan ve “dünyanın en büyük yaşayan yapısı” olarak bilinen Büyük Set Resifi’nde durum kritik. Avustralya Deniz Bilimleri Enstitüsü’nün (AIMS) güncel raporu, deniz yüzeyi sıcaklığındaki artışın neden olduğu kitlesel mercan ağarmasının resiflerin örtüsünde rekor seviyede azalmaya yol açtığını ortaya koyuyor.
AIMS yetkilileri, mercan ağarmasının doğal bir döngü olduğunu ancak sıklığının artmasının resiflerin toparlanmasını zorlaştırdığını belirtiyor. Ağarma sonrası mercanların üreme ve büyüme yetenekleri zayıflıyor, hastalıklara karşı savunmasız hâle geliyor. 2016’dan bu yana Büyük Set Resifi’nde altı kez kitlesel ağarma yaşandığı, ortalama olarak her iki yılda bir bu tür olayların görüldüğü aktarılıyor.
Uzmanlar, yüzyılın sonuna kadar deniz yüzeyi sıcaklıklarının sanayi öncesi döneme kıyasla 2 derece artmasının beklendiğini ve bunun mercan resiflerinde kalıcı hasarlara yol açabileceğini vurguluyor. Mercanların kurtarılabilmesi için sera gazı emisyonlarının azaltılması, su kalitesinin iyileştirilmesi ve resiflerin diğer tehditlerden korunmasına yönelik önlemler alınması gerektiği ifade ediliyor.