Son Mühür/Gamze Eskiköy- Çiftçiler Sendikası, Ege Bölgesi’nde don ve ayaz zararlarının TARSİM’in belirlemelerine göre bazı bölgelerde %60-70 seviyelerine kadar çıktığını bildirdi. Rekoltenin düşük olmasına rağmen şirketlerin 2024 yılının bile altında fiyatlarla alım yapmaya çalıştığını belirten sendika, üreticilerin hem artan maliyetlerle üretim yaptığını hem de ürünlerini değerinde satamadığını vurguladı.
Türkiye kuru üzümde güçlü, üretici ise yalnız
TÜİK verilerine göre Türkiye, dünya kuru üzüm ihracatının %24’ünü karşılıyor. Ancak sendika, iktidarın bu stratejik üründe üreticiyi korumak yerine şirketlerin yanında durduğunu ifade etti. Özellikle 2024 yılında küçük şarap üreticilerine getirilen ek vergiler ve teminat yükümlülüklerinin butik şarapçılığı bitirme noktasına getirdiği kaydedildi. Üreticilerin kendi üzümlerini işleyip satmasının yasak olması nedeniyle şaraplık üzüm üretenlerin fabrikalara mahkum edildiği belirtildi.
TARİŞ’in rolü tartışmalı
Sendika, TARİŞ’in açıkladığı avans fiyatın çiftçi lehine olmadığını ve kooperatifin üreticiden yana pozisyonunu kaybettiğini söyledi. TARİŞ’in fiyat açıklamasından sonra alkol fabrikaları ve ihracatçıların alım fiyatlarını hızla düşürdüğü aktarıldı. Depolarda doğru dürüst üzüm olmamasına rağmen fiyatların baskılanması, üreticiyi daha da zora soktu .
Maliyet hesabı: 126,5 TL, önerilen fiyat: 205,5 TL
ÇİFTÇİ-SEN’in yaptığı hesaplamalara göre 2025 yılında kuru üzümün ortalama kilogram maliyeti 126,5 TL. Sendika, üreticinin ayakta kalabilmesi için bu maliyete %25 kâr payı ve %30 insanca yaşam payı eklenmesi gerektiğini belirterek referans taban fiyatın en az 205,50 TL olması gerektiğini açıkladı.
TARSİM eleştirisi
Sigorta sistemine de tepki gösteren sendika, yüksek primler nedeniyle birçok üreticinin TARSİM’e başvuramadığını söyledi. ÇİFTÇİ-SEN, devletin yıllar içinde TARSİM’e 34,5 milyar lira destek verdiğini, ancak sistemin üreticilere bunun altında bir hasar tazminatı ödediğini hatırlattı. “Devlet çiftçiye değil sigorta şirketlerine destek oldu” denildi
Dolandırıcı tüccar sorunu
ÇİFTÇİ-SEN, üzüm üreticilerinin yıllardır tüccar adı altındaki dolandırıcıların eline düştüğünü vurguladı. Bu kişilerin her yıl binlerce çiftçinin ürününü alıp parasını ödemediği, cezai yaptırımların olmaması nedeniyle rahatlıkla faaliyetlerine devam ettiği aktarıldı. Sendika, bu konuda caydırıcı yasal düzenleme yapılmasını istedi.
Çiftçi-Sen’in talepleri
Çiftçi örgütlerinin fiyat belirleme süreçlerine katılması
TARİŞ’in üreticilerin söz ve karar sahibi olacağı şekilde yeniden yapılandırılması
Maliyet, kâr ve insanca yaşam payı dikkate alınarak destekleme alımı yapılması
İklimden zarar gören bölgelerin “Afet Bölgesi” ilan edilmesi
Şaraplık üzüm üreticilerinin ürünlerini işleyip satabilmesi için yasal düzenleme
Dolandırıcı tüccarlara karşı caydırıcı cezaların devreye sokulması
Tarım Sigortaları Yasası’nın yeniden düzenlenmesi
Agroekolojik üretim yapan üreticilere devlet teşviki sağlanması