Son Mühür/Sercan Engerek- İzmir'in tatil merkezi Çeşme, balık ölümleriyle çalkalanıyor. Art arda ölü orkinosların kıyılara vurduğu tatil merkezinde balık ölümlerinin nedeni ise sırrını koruyor. Çeşme-Karaburun Yarımadası’ndaki balık çiftlikleri tartışmaların odağında yer alırken, Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Çevre, Biyoçeşitlilik ve İklim Değişikliği Çalışma Grubu Üyesi Prof. Dr. Doğan Yaşar, “Çeşme-Karaburun Yarımadası’nda yıllardır çiftlik balıkçılığı yapılıyor. Bu balıklar o çiftliklerden kaçtı mı? Yoksa doğrudan denize mi salındı? Bilemiyoruz ama buradaki ölen balıklar çiftlik balıkları” dedi. Numune alınmasına rağmen henüz açıklama yapılmamış olmasına tepki gösteren Çeşme Kent Konseyi Başkanı Dr. Ahmet Güler ise İl Tarım Müdürlüğüyle yaptıkları görüşmeyi aktardı.
Çeşme’nin Ildırı, Gerence ve Ilıca koylarında önceki günlerde yaklaşık 350’ye yakın orkinos balığı yaralı ya da ölü hâlde sahillere vurdu. İzmir İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile Sahil Güvenlik ekipleri 15 gün önce bölgeden numune aldı ancak henüz kamuoyuna resmî açıklama yapılmadı. Kurumlar sessizliğini sürdürürken balık ölümlerinin nedeni tartışmaya açılarak “Orkinoslar açık denizden mi geldi? Yoksa çiftlikten mi salındı?” soruları gündeme geldi.
Yaşar: Buradaki balıklar çiftlik balıkları
Karaburun-Çeşme Yarımadası’nda onlarca balık çiftliği bulunuyor. Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Çevre, Biyoçeşitlilik ve İklim Değişikliği Çalışma Grubu Üyesi Prof. Dr. Doğan Yaşar, Çeşme’deki orkinos ölümlerinin geçen yıl İzmir Körfezi’ndeki balık ölümleri gibi kirlilik nedenli olmadığını söyledi.
Orkinosların açık denizden gelme ihtimalinin zayıf olduğunu vurgulayan Yaşar, “Balıkların açık denizden gelme ihtimali zayıf. Bölgede çok fazla balık çiftliği var. Çeşme-Karaburun Yarımadası’nda yıllardır çiftlik balıkçılığı yapılıyor. Bu balıklar o çiftliklerden kaçtı mı? Yoksa doğrudan denize mi salındı? Bunu bilemiyoruz ama buradaki balıklar çiftlik balıkları. Çiftliklerde hastalıklar ortaya çıkmış olabilir” dedi.
Güler: Kanundaki şartlara göre kurulmuş çiftlikler değil
Çeşme Kent Konseyi Başkanı Dr. Ahmet Güler de Türkiye’nin en büyük altı orkinos çiftliğinin Ildırı-Karaburun ekseninde bulunduğuna dikkat çekti. Bu çiftliklerin kıyıya çok yakın olduğunu belirten Güler şunları dile getirdi:
“Kanundaki şartlara göre kurulmuş çiftlikler değil. Büyüklükleri 100 ila 200 metre olan çiftliklerdeki orkinoslar dar bir alanda beslenip sürekli döngüsel bir tur atıyorlar. Bu hayvanlar açık denize çıktığı zaman oryantasyonlarını kaybediyorlar. Çiftliklerle ilgili mikrobiyal enfeksiyonların yayıldığı iddia ediliyor.”
Balıklar kayalara çarparak ölüyor
Çiftliklerde kapasitelerinin iki katı balık bulunduğunu belirten Güler Tarım ve Orman Bakanlığının çiftliklere kapasitenin üzerinde balık üretilmemesi konusunda baskı yaptığını söyledi. “Çiftliklerin de bu balıkları dışarı attığından şüpheleniliyor” diyen Güler, balık ölümlerini şöyle anlattı:
“Çiftlik dışına atılan balıklar denize uyum sağlayamadığı, denizde yönünü bulamadığı için çok yüksek hızla kayalara çaptığı veya şok geçirerek çatladıkları biliniyor.”
Yaşar’dan Kaymakamlığa çağrı
İzmir İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Çeşme İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Sahil Güvenlik Komutanlığı orkinos ölümleriyle ilgili ortak inceleme başlattı. Prof. Dr. Doğan Yaşar, aradan 15 gün geçmesine rağmen kamuoyuna hâlen açıklama yapılmamasına tepki gösterdi.
Çeşme Kaymakamlığının bir an önce harekete geçmesi için çağrı yapan Yaşar, “Tarım Bakanlığı balıklardan numune aldı ama üç hafta geçmesine rağmen hâlâ sonuçlar paylaşılmadı. Buna şaşırıyorum. Kamuoyu maalesef net olarak aydınlatılabilmiş değil. Çeşme Kaymakamlığının bir an öne bu işe el atması gerekiyor” ifadelerini kullandı.
Güler: İl Tarım Müdürlüğü Bakanlıktan izin bekliyor
Çeşme Kent Konseyi Başkanı Dr. Ahmet Güler ise 15 gün önce İl Tarım Müdürlüğü yetkilileriyle yaptıkları konuşmayı aktardı. “Resmî kurumlar burada ne olduğunu, balık ölümlerinin sebebini de biliyorlar” diyen Güler, şunları söyledi:
“İl Tarım Müdürlüğü ile de konuştuk. ‘Numuneleri Ankara’ya yolladık. Tarım ve Orman Bakanlığına raporu yolladık. Bakanlığın açıklama izni vermesini bekliyoruz’ dediler. Ama ne yazık ki beklenen açıklamayı bir türlü yapmadılar. Türkiye’nin en büyük orkinos çiftliğinin olduğu yerde 350’ye yakın balık ölüyor, resmi makamlar görmedik, duymadık diyor.”
“Çiftlikler bağımsız uzmanlarca incelenmeli”
Önceki günlerde Çeşme Çevre Derneği de konuyla ilgili açıklama yapmıştı. Denizlerin herkesin ortak mirası olduğu hatırlatılarak, kamuoyunun endişelerinin görmezden gelinemeyeceği vurgulanmıştı.
“Yaşanan bu olay yalnızca bir ekolojik kriz değil, aynı zamanda şeffaflık ve kamuoyunu bilgilendirme sorumluluğu açısından da ciddi bir sorundur” denilen açıklamada Tarım ve Orman Bakanlığına bilimsel ve şeffaf açıklama yapması içinde çağrıda bulunulmuş, çiftliklerin bağımsız uzmanlarca incelenmesini; halk sağlığını ve deniz ekosistemini korumaya yönelik acil önlemler alınması istenmişti.