Son Mühür/ Osman Günden - İzmir Büyükşehir Belediyesi, Türk Kadınlar Birliği İzmir Şubesi ve İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) iş birliğiyle hayata geçirilen “Basmane’de Yeniden Basma Atölyesi” projesiyle kentin köklü basmacılık geleneği yeniden canlandırılıyor. Adını, bölgede kurulan basma üretim tesislerinden alan Basmane, bu projeyle tarihi kimliğine kavuşacak.
Proje, hem Basmane’nin İzmir’in endüstri mirasındaki öneminin araştırılmasını ve bilimsel literatüre kazandırılmasını hem de geleneksel basmacılığın yenilikçi yöntemlerle sürdürülebilir bir üretim modeline dönüştürülmesini amaçlıyor. Tanıtım, 94’üncü İzmir Enternasyonal Fuarı’nda Kültürpark’taki İzmir Büyükşehir Belediyesi Sokağı’nda yapıldı.
Atölye kültür ve eğitim merkezi olacak
Pazaryeri Mahallesi’nde yer alan İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne ait Fatma–Mustafa Hasdemir Binası, proje kapsamında basma deneyim atölyesine dönüştürülüyor. Burada ustalar, zanaatkârlar, bilim insanları, sanatçılar, gençler ve meraklılar bir araya gelerek hem üretim yapacak hem de basmacılığın hikâyesini geleceğe taşıyacak.
Proje, kadınların ekonomik bağımsızlığını destekleyecek, bölgedeki yerel ekonomiyi ve turizmi canlandıracak, İzmir’e özgü desen ve tasarımları çağdaş yöntemlerle yeniden yorumlayacak. Ekolojik ve yenilikçi üretim modellerinin gelişmesi de hedefler arasında.
“Basma zanaatını tanıtmak istiyoruz”
İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültürel Mirasın Yönetimi ve Tanıtımı Şube Müdürü Ayşegül Güngören, “Basmane’ye adını veren basma zanaatının İzmir’de tanınmasını sağlamak istiyoruz. Deneyim atölyesiyle üretime yönelik adımlar atıyoruz. Kadınlara eğitim vererek bu geleneği yaşatacağız. Projeye büyük ilgi var, bu bizi memnun ediyor” dedi.
Güngören, Osmanlı döneminde “Smyrna Kumaşı” olarak bilinen ve İzmir’de basıldığı düşünülen kumaşların Avrupa’ya ihraç edildiğini, bu kültürün Osmanlı’da loncası olan bir üretim biçimi olduğunu vurguladı.
Tarihten günümüze Basmane
18. yüzyıl ortalarında, bugünkü Basmane Garı’nın bulunduğu bölgede kurulan Basmahane Fabrikası, 1850’li yıllara kadar üretime devam etti. İthal ürünlere uygulanan düşük vergiler nedeniyle rekabet gücünü kaybeden tesis kapandı, binası yıkılarak yerine demiryolu garı inşa edildi.
Basmane, 18. ve 19. yüzyıllarda İzmir’in ticaret hayatında önemli bir yere sahipti. Cumhuriyet döneminde Sümerbank ve Nazilli Fabrikası hattında devam eden üretim kültürü, hem yerel ekonominin dönüşümünü hem de ulusal sanayi politikalarının yerele yansımasını gösterdi.
Geniş paydaş ağıyla yürütülüyor
Proje; İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi ve Tanıtımı Dairesi Başkanlığı’nın öncülüğünde, Sosyal Hizmetler ile Kadın ve Aile Hizmetleri, Kültür ve Sosyal Hizmetler daire başkanlıklarının ilgili birimleri, Türk Kadınlar Birliği İzmir Şubesi ve İZKA ortaklığıyla yürütülüyor.