Son Mühür- Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Türkiye'nin çevre vizyonunda tarihi bir adım atıldığını duyurdu. "Sıfır Atık" projesi kapsamında hazırlanan "Tek Kullanımlık Plastikler, Deniz Çöpleri ve Mikroplastikler Yol Haritası" ile tek kullanımlık plastiklerin kısıtlanacağını ve ekosistemin korunacağını belirtti. Sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada, yeni yol haritasının sektörü döngüsel ekonomiye yönlendirerek "tek değil, sürdürülebilir üretim" ilkesini benimsediğini vurgulayan Bakan Kurum, bu adımların depozito sistemi gibi uygulamalarla destekleneceğini ifade etti.
Uluslararası arenada takdir toplayan strateji
Bakanlığın yazılı açıklamasına göre, Türkiye'nin bu yol haritası, Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) çatısı altında Cenevre'de düzenlenen Hükümetlerarası Müzakere Komitesi toplantısında tanıtıldı. Yeni İklim Kanunu ve "Döngüsel Ekonomi Eylem Planı" ile uyumlu olarak hazırlanan bu strateji, uluslararası camiada büyük takdirle karşılandı. Yol haritası, 22 kamu kurum ve kuruluşunu kapsayan toplam 44 eylem maddesi içeriyor. Bu eylemlerle tek kullanımlık plastiklerin geri dönüşüm yoluyla üretiminin yaygınlaştırılması ve tüketimlerinin azaltılması hedefleniyor. Aynı zamanda deniz ve kıyı ekosistemleri üzerindeki deniz çöpü ve mikroplastik baskısını hafifletmek için somut adımlar belirlendi.
Plastik kullanımını azaltacak kısa ve orta vadeli hedefler
Yol haritasının ilk aşaması olan 2025-2027 yılları arasında, "Ulusal Plastik Stratejisi ve Eylem Planı" hazırlanacak. Bu kapsamda, bazı tek kullanımlık plastik ürünlerin kısıtlanması veya tamamen yasaklanması için yasal düzenlemeler yapılacak. Ayrıca, içecek kapları ve ambalajlar için tüketimi azaltmaya yönelik mevzuat çalışmaları yürütülecek. Üreticilere sorumluluk yükleyen Genişletilmiş Üretici Sorumluluğu (GÜS) planları oluşturulacak. Otel ve restoran gibi işletmelerde sürdürülebilir ve yeniden kullanılabilir alternatiflerin yaygınlaştırılması hedeflenirken, kamuoyunu bilinçlendirmeye yönelik iletişim kampanyaları da başlatılacak.
2028-2032 yıllarını kapsayan orta vadeli planda ise, "Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği" Avrupa Birliği (AB) standartlarına uyumlu hale getirilecek. Pet şişelerin ayrı toplanma oranı önce yüzde 77'ye, ardından yüzde 90'a çıkarılacak. İçecek kapları, ıslak mendiller ve tütün ürünleri gibi maddeler için etiketleme zorunluluğu getirilirken, mikroplastik kaynaklarının haritalandırılması ve izleme programları geliştirilecek.
Uzun vadede yeşil alternatiflere tam geçiş ve kapsamlı yasal düzenlemeler
2033 yılı ve sonrasını içeren uzun vadeli planda, yeniden kullanım ve doldurma gibi döngüsel iş modellerinin yaygınlaşması hedefleniyor. Biyobozunurluk ve kompostlanabilirlik testleri uluslararası standartlara uygun hale getirilecek. Mikroboncuk içeren kozmetik ürünleri (dudak, tırnak, makyaj ürünleri) için yasal düzenlemelerle yasaklama getirilecek. Ayrıca "Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği" ve "Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği" gibi düzenlemelerde mikroplastiklerin izlenmesi parametreleri AB mevzuatına uyumlu şekilde güncellenecek. Bu adımlarla, tek kullanımlık plastiklerden tamamen uzaklaşılarak yeşil ve sürdürülebilir alternatiflere geçişin sağlanması amaçlanıyor.