Son dönemlerin popüler kilo verme yöntemlerinden olan zayıflama iğnelerinin, bazı kadınlarda plansız gebelik ihtimalini artırabileceği ortaya çıktı. Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Doç. Dr. Funda Göde, konuyla ilgili önemli uyarılarda bulundu. Doç. Dr. Göde, sağlıklı bir kilo kaybının, yumurtlama düzenini hızla toparlayabileceğini belirtti. Özellikle Polikistik Over Sendromu (PCOS) hastalarında, zayıflama ile birlikte hormonal dengenin sağlanması durumunda yumurtlama döngüsünün düzenli hale gelebileceğine dikkat çekti. Uzman, daha önce doğal yollarla gebe kalma olasılığı düşük olan bireylerde dahi doğurganlığın beklenenden çok daha erken bir zamanda aktifleşebileceğinin altını çizdi.
GLP-1 ilaçları ve PCOS ilişkisi: Korunma yöntemlerine dikkat
Bahçeci İzmir Tüp Bebek Merkezi’nden Doç. Dr. Funda Göde, zayıflama amacıyla kullanılan GLP-1 grubu ilaçların iştahı baskılama, insülin direncini düşürme ve kilo vermeyi kolaylaştırma etkileri sayesinde, özellikle PCOS gibi doğurganlığı etkileyen durumlarda yumurtlamanın yeniden başlamasını destekleyebildiğini vurguladı.
Göde, "Kilo kaybının ardından hormonal denge sağlandığında, özellikle PCOS hastalarında yumurtlama düzeni çok hızlı geri dönebilir. Gebelik isteyen çiftler için bu durum olumlu olsa da, yeterli korunma yöntemleri kullanılmadığı takdirde plansız gebelik riskini ciddi oranda artırabilir" dedi. Ayrıca bazı zayıflama ilaçlarının, kullanılan doğum kontrol haplarının etkinliğini azaltabileceği yönünde kritik bir uyarıda bulundu. Bu nedenle, hekim yönlendirmesiyle bu ilaçları kullananların, tedavi başlangıcında ve her doz artışını takip eden 4 hafta boyunca ek korunma metotları kullanmaları büyük önem taşıyor.
Planlı gebelik öncesi ilaç ne zaman bırakılmalı? Uluslararası kılavuzlar öneriyor
Yüksek doz GLP-1 maruziyetinin düşük veya doğum kusuru riskini artırabileceğine dair insan verilerinin henüz sınırlı ve kesinleşmemiş olduğunu dile getiren Doç. Dr. Göde, yine de uzmanların önlem amaçlı yaklaştığını ifade etti.
Doç. Dr. Göde, planlı gebelikten önce ilaçların bırakılmasının en güvenli yaklaşım olduğunu belirterek, "Uzun süre etkili GLP-1 ilaçları, bırakıldıktan sonra vücutta ortalama 5-6 hafta boyunca aktif kalmaya devam eder. Bu nedenle, bu ilaçların planlı gebelikten en az 2 ay önce kesilmesi uluslararası kılavuzlarda kesinlikle önerilir. Kısa etkili ilaçlar için ise en az 1 ay önce bırakılması yeterli görülmektedir" açıklamasını yaptı.
İlacın vücuttan tamamen temizlenme süresinin doz, kullanım süresi ve metabolik hız gibi kişisel faktörlere bağlı olarak değişebileceğini ekleyen Göde, bu bekleme döneminin sadece ilaç kalıntısının temizlenmesi için değil, aynı zamanda vücudun hormonal ve metabolik olarak gebeliğe sağlıklı bir zeminde hazırlanması açısından da kritik olduğunu söyledi. Bu süreçte hastaların folik asit desteği, dengeli beslenme ve yaşam tarzı düzenlemelerine odaklanmaları tavsiye ediliyor.
Kilo kaybı erkek üreme sağlığını da olumlu etkiliyor
Doç. Dr. Göde, aşırı kilonun kadınlarda hormon dengesini bozarak yumurtlama sürecini baskıladığını hatırlatarak, kilo vermenin insülin direnci ve yüksek androjen seviyelerini dengeleyerek yumurtalıkların düzenli çalışmasına destek olduğunu vurguladı. Özellikle PCOS tanısı almış kadınlarda bu düzelmenin çok daha hızlı gözlemlendiğini belirtti.
Klinik pratiğinde kilo verdikten kısa süre sonra gebelik haberi alan çok sayıda hastası olduğunu vurgulayan Göde, GLP-1 ilaçlarının kilo kaybını hızlandırarak dolaylı olarak üreme sisteminin toparlanmasına katkıda bulunduğunu kaydetti. İnsülin direncinin düşmesi, testosteron seviyelerinin normalleşmesi ve adet döngüsünün düzenlenmesi gibi mekanizmaların doğurganlık olasılığını yükselttiğini ifade etti.
Doç. Dr. Göde, kilo kaybının erkek üreme sağlığını da iyileştirebileceğine dair bulgular olduğunu söyledi: "Fazla kilonun sperm sayısı ve hareketliliğini olumsuz etkilediği, kilo verdikten sonra ise sperm kalitesinde iyileşme görüldüğüne dair bulgular vardır. Bu konuda daha geniş çaplı çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır."
Anne ve bebeğin sağlığı için uzman tavsiyeleri
Doç. Dr. Funda Göde, son olarak anne ve bebek sağlığına dair en güvenli yaklaşımı özetledi:
Güvenlik Verileri: Bu ilaçların gebelikte kullanımına dair kesin bilimsel verilerin bulunmadığını yineledi. Küçük ölçekli bir çalışmada ilk trimesterde olumsuz etki görülmese de, örneklem küçük olduğundan uzun dönem sonuçları bilinmiyor.
Planlı Gebelik: Planlı gebeliklerde ilacın önceden, uluslararası kılavuzlara uygun süre zarfında (uzun etkili için en az 2 ay) bırakılması en güvenli yöntem olarak kabul edilmektedir.
Plansız Gebelik: Korunma yöntemleri başarısız olan ve plansız bir gebelik yaşayan kadınların ise, vakit kaybetmeden hekim kontrolüne gitmeleri ve durumu bildirmeleri hayati önem taşımaktadır.