Jeoloji Mühendisi Fahri Çelik, Türkiye'nin kaçınılmaz deprem gerçeğine karşı mevcut yapılaşma sistemlerinin sorgulanması gerektiğini belirterek önemli bir çağrıda bulundu. Çelik, taş, ahşap ve beton bileşenlerinden oluşan 'Hibrit Yapı Modeli'nin acilen yaygınlaştırılmasını ve özellikle kırsal bölgelerde betonarme yapılara sınırlama getirilmesini savundu.
Deprem: Tıpkı yağmur gibi bir doğa olayı
Mühendis Çelik, depremlerin tıpkı yağmur veya kar gibi, yeryüzünün doğal bir olayı olduğunu vurguladı. İnsanların tarih boyunca doğa olaylarına karşı önlem almayı bildiğini belirten Çelik, ancak deprem konusunda yeterli kalıcı çözüm üretilemediğini ifade etti.
Çelik, bu durumu bir örnekle açıkladı: “İnsanlar her zaman önlem almıştır. Örneğin, bir dere yatağında ev yapılmayacağını bilir ve doğal afet olacağını bildiği için o alandan kaçıp yüksek bir tepeye yerleşir. Oysa bugün baktığımızda, depreme karşı yeterli bir kalıcı çözüm geliştirilemediğini görüyoruz.”
Betonarme yapılara eleştiri ve yıkılmaz ev modeli
Günümüzde kentleşmede baskın olarak kullanılan betonarme inşaat sistemlerine yönelik ciddi eleştiriler getiren Çelik, depremde yıkılmayacak evlerin mümkün olduğunu iddia etti. Çelik, "Muhtemel bir depremde, değil 8, hatta 10 şiddetinde dahi olsa evlerin yıkılmayacağını ve kesinlikle toplu ölümlerin yaşanmayacağını söyleyebilirim," dedi.
Çelik'in önerdiği yapısal çözüm, "hibritleşme modeli" olarak adlandırdığı, farklı malzemelerin karışımından oluşan bir ev önerisidir. Jeoloji Mühendisi, bu modelin sırrını betonun deprem sırasındaki davranışına bağladı: "Deprem olduğu zaman beton, su ile tutuştuğu için sallandığı esnada çok şiddetli darbeler alıyor ve bu darbeler neticesinde adeta toza dönüşüyor. Bütün betonarme evler muhtemel bir şiddetli depremde bu yüzden yıkılmaya mahkumdur."
Hibrit modelin bileşenleri ve uygulanması
Fahri Çelik'in önerdiği hibrit yapı modeli, özellikle iki veya en fazla üç katlı binalar için uygun olmalıdır. Çelik, bu yapının ideal malzeme oranlarını şu şekilde açıkladı:
%60 Taş Malzeme: Yapının ana taşıyıcı ve yalıtım bileşenini oluşturur.
%20 Ahşap Malzeme: Esneklik ve darbe emme özelliğini artırmak için kullanılır.
%20 Beton Malzeme: Bağlayıcılık ve temel sağlamlığı için gerekli minimal orandır.
Çelik, taş evlerin dahi yıkılıp yıkılmayacağı sorusuna, "Eğer taşlar yapının içine blok şeklinde doğru konulursa yıkılmaz," şeklinde cevap vererek, doğru mühendislik uygulamasıyla taşın dayanıklılığının artırılabileceğine dikkat çekti.
Betonarme yapılaşmaya sınırlama çağrısı
Jeoloji Mühendisi Çelik, bu hibritleşme modelinin sadece bir öneri değil, ülkenin deprem gerçeği karşısındaki yegane kurtuluş çaresi olduğunu vurguladı. Özellikle köy ve kırsal bölgelerde betonarme yapılaşmanın acilen sınırlandırılması gerektiğini belirterek devlete çağrıda bulundu:
"Ülkemizin kurtuluşunun yegâne çaresi hibritleşme, yani karışık ev modeline derhal geçmemizdir. Devletimizden ricam; beton kullanımı konusunda acilen bir sınırlama getirilmesidir. Özellikle köylerde ve kırsal alanlarda kesinlikle beton evlerin yasaklanması, bunların yerine taş, tahta veya hibrit evlerin inşa edilmesini öneriyorum. Bu şekilde evler yaparsak, hiçbir insanımızın burnu bile kanamadan bir depremden çıkış yapabiliriz."