Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) milletvekili dokunulmazlığı konusunun gündeme gelmesi, hukuki süreçle birlikte toplumda sıkça tartışılıyor. Özellikle milletvekilleri hakkında hazırlanan fezlekeler meclise sunulduğunda, hangi aşamaların izlendiği ve nihai kararın nasıl alındığı merak ediliyor. Son dönemde de bazı milletvekilleri için dokunulmazlık dosyaları gündeme geldi ve yine “dokunulmazlığın kaldırılması için kaç oy gerekir?” sorusu öne çıktı.
Dokunulmazlığın kaldırılması konusu, mecliste hangi adımların takip edildiği ve oylama süreçlerinin nasıl yürütüldüğüyle ilgili net bilgiler içeriyor. Bu sürecin işleyişi ve teknik detayları, Anayasa ve TBMM İçtüzüğü’ne dayanıyor.
Milletvekili Dokunulmazlığı Nedir ve Süreç Nasıl Başlar?
Yasama dokunulmazlığı, milletvekillerinin görevlerini özgürce yapabilmelerini sağlamak amacıyla tanınan anayasal bir güvenceye dayanıyor. Ancak, bir milletvekili hakkında soruşturma açılması söz konusu olduğunda, bu dokunulmazlığın kaldırılması gündeme gelebiliyor. Süreç Adalet Bakanlığı veya Cumhurbaşkanlığı tarafından hazırlanan fezlekenin TBMM Başkanlığı’na sunulması ile başlıyor. Fezleke TBMM Başkanlığı tarafından Anayasa ve Adalet Komisyonu’ndan oluşan Karma Komisyon’a havale ediliyor.
Karma Komisyon’da, gerektiğinde Hazırlık Komisyonu kuruluyor ve dokunulmazlık dosyası en geç bir ay içinde incelenerek rapora bağlanıyor. Bu komisyonda ilgili milletvekiline savunma hakkı tanınıyor. Nihai karar, komisyonun hazırladığı raporun TBMM Genel Kurulu’na sevk edilmesiyle veriliyor.
Dokunulmazlık Kaç Oyla Kalkar?
TBMM Genel Kurulu’nda dosyanın görüşülmesi tamamlandıktan sonra, dokunulmazlığın kaldırılması gizli oyla karara bağlanıyor. Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması kararı için üye tam sayısının salt çoğunluğu aranıyor. TBMM’de toplam 600 milletvekili bulunuyor ve en az 301 milletvekilinin “evet” oyuyla bir milletvekilinin dokunulmazlığı kaldırılabiliyor. Oylamaya katılanların sayısı fark etmeksizin, salt çoğunluk kriteri değişmiyor.
Genel Kurulda her fezleke için ayrı ayrı oylama yapılıyor ve her dosyanın sonucu bağlayıcı oluyor. Oylama gizli olarak gerçekleştirildiğinden siyasal tutumların grup kararı halinde uygulanması zorlaşabiliyor. Dokunulmazlık kaldırıldığında, ilgili milletvekilinin yargılanmasının önü açılıyor fakat milletvekilliği sıfatı devam ediyor.
Dokunulmazlık Kaldırmanın Aşamaları
-
Fezleke TBMM Başkanlığı’na sunuluyor.
-
Karma Komisyona havale edilen dosya, Hazırlık Komisyonu’nda inceleniyor ve rapor hazırlanıyor.
-
Karma Komisyon raporu TBMM Genel Kurulu’na geliyor.
-
Genel Kurulda, ilgili milletvekili veya temsilcisi savunmasını yapabiliyor.
-
Karar gizli oylamayla ve üye tam sayısının salt çoğunluğuyla alınıyor.
-
Karar sonucunda dokunulmazlık kaldırılırsa, ilgili dosya yargı makamlarına iade ediliyor.
Her aşama, Anayasa ve TBMM İçtüzüğü çerçevesinde net şekilde tanımlanıyor ve işlem her fezleke için ayrı yürütülüyor. Dönem sonuna ertelenen dosyalar için yargı süreci milletvekilinin görev süresi sonra erdiğinde devam ediyor.