Son Mühür/ Emine Kulak- İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin Kasım Ayı olağan meclis toplantısının 5. Birleşimi Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay idaresinde gerçekleşti.
Toplantıda ESHOT Genel Müdürlüğüne ilişkin ve İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin bütçesi hakkında önemli gündem maddeleri ele alındı.
ESHOT’UN 2026-2028 BÜTÇE VE PERFORMANS PROGRAMI GÜNDEMDE
Plan ve Bütçe Komisyonu’nun raporları doğrultusunda, ESHOT Genel Müdürlüğü’nün 2026 Mali Yılı Performans Programı uygun bulundu. Aynı şekilde, ESHOT’un 2026-2028 dönemi mali yılı bütçe tasarısı da meclis üyelerinin oy çokluğu ile kabul edildi. Toplam 29 milyar 400 milyon olarak planlanan bütçede gelir 19 milyar 100 TL, aradaki fark ise 10 milyar 300 milyon TL finansmanla karşılaşacak.
2026 YILI BÜTÇESİ GÖRÜŞÜLDÜ
Öte yandan İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin , 2026 yılının 110 milyarlık bütçesi de meclisinden oy çokluğu ile geçti. 92 milyar TL gelir ve 18 milyar TL net finansman öngörülen bütçede en büyük pay yönetim, ulaşım ve sermaye yatırımlarına ayrıldı.
CHP’Lİ YETER: 2026 BÜTÇESİ ULAŞIM, ALTYAPI VE SOSYAL DESTEK ODAKLI PLANLANDI
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin 2026 yılı performans esaslı bütçesi hakkında bilgi veren CHP Meclis Üyesi Plan Bütçe Komisyon Başkanı Candaş Yeter, “2026 mali yılı performans esaslı program bütçemiz 31 ana program, 52 alt program ve 107 faaliyetten oluşmaktadır. Şehircilik ve risk odaklı bütünleşik afet yönetimi programı için 7.411.415.000 Türk Lirası ödenek ayrılmıştır. Kent içi ulaşım programı için 2026 mali yılı bütçemiz 24.818.374.000 Türk Lirası ödenek ayrılmış olup, ayrılan ödenek tutarı toplam gider bütçemizin yüzde 22,56’sını oluşturmaktadır. Yollarımıza 1.200.000 m² yol genişletme ve kaplanması için Kırsal alanlarda 1.600.000 m² yol yapımının gerçekleştirilmesi için 6.500.000.000 Türk Lirası ödenek ayrılmıştır. 1 milyar 350 milyon Türk Lirası ödenek ayrılarak, Buca Onat Tüneli yapım işinin 2026 takvim yılı içerisinde bitirilmesi ve akabinde tünel bağlantı yolları ile elektro-mekanik ihale çalışmalarına başlanması planlanmıştır. Konak ilçemizdeki Mürselpaşa Bulvarı ile Gıda Çarşısı; 430 metre uzunluğundaki karayolu altgeçidi ile birbiriyle bağlanacak ve İzmir trafiğine rahat bir nefes aldıracak bu büyük proje için 450 milyon Türk Lirası ödenek ayrılmıştır. 180 milyon Türk Lirası ödenek ayrılarak İZBAN hattı üzerinde Gültepe ve Katip Çelebi istasyonlarının 2026 takvim yılı içerisinde bitirilerek hizmete açılması, Aşıklar ile Koyundere istasyonlarının ise yapım ihalesine çıkılması, merkez kente hizmet veren minibüslerin yüzde 80’inin Elektronik Ücret Toplama Sistemine dahil edilmesi planlanmaktadır. Tüm metro hatlarının kendi imkanlarıyla yapan tek şehir olma özelliğiyle, mevcut hatların da çalışmaya devam ettiği 2026 mali yılı için 8 milyar 400 milyon Türk Lirası ödenek ayrılması hedeflenmiştir. Buca Metrosu’nun tamamlanması ve Torbalı ile Güney hattına kadar uzanacak yeni metro hatları için çalışmalar başlatılacaktır. Sürdürülebilir çevre ve iklim değişikliği programı için mali bütçemizden ayrılan ödenek tutarı 4.684.202.000 Türk Lirası’dır. Yerel yönetimlerin güçlendirilmesi programı için 2026 mali yılı bütçesinden ayrılan ödenek tutarı 7.668.060.000 Türk Lirası’dır. Toprak ve su kaynaklarının kullanımı ve yönetimi programı için 516.806.000 Türk Lirası ödenek ayrılmış olup, ayrılan bu ödeneğin 465.600.000 Türk Lirası sermaye giderlerinden oluşmaktadır. Yoksullukla mücadele ve sosyal yardımlaşma programı için 2026 mali yılı bütçesinden ayrılan ödenek tutarı 3.370.589.000 Türk Lirası’dır. Sporun geliştirilmesi ve desteklenmesi programı için 2026 mali yılı bütçesinden 1.395.171.000 Türk Lirası ödenek ayrılmıştır. Temel eğitim programına ait Eğitime Erişim ve Fırsat Eşitliği alt programı adı altında, 49.675 öğrenciye ayni ve nakdi destek sağlanarak eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması hedeflenmektedir. Bu faaliyet için ayrılan ödenek tutarı 917.375.000 Türk Lirası’dır. Tedavi edici sağlık programı için 2026 mali yılı bütçesinden 1.978.719.000 Türk Lirası ödenek ayrılmıştır. Koruyucu sağlık programı için 231.879.000 Türk Lirası ödenek ayrılmıştır” dedi.
TEKİN: PROJE EKİBİNİZİN ÇALIŞTIĞINI DÜŞÜNMÜYORUM, EKİBİNİZ TEKRARDAN GÖZDEN GEÇİRİLMELİ
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin bütçe görüşmelerinde söz alan AK Parti Meclis Üyesi Ercan Tekin, “Burası 157 yıllık bir çınar. İlçelerden gelen bütçeleri değerlendiriyoruz. Oradan çıkan kararları da burada oyluyoruz. Bir önceki senede bütçe görüşmelerini yaparken ilk dönemimiz demiştik. Bu senede daha kötü tablo var. Bu kurumun saygınlığını koruyan, bütçeyi okumasını bilen kişilerin katılmasını özellikle istirham ediyorum. Program bazlı bütçeyi biz ilk defa gördük. Umarım önümüzdeki sene hakkim olduğumuz bütçe gerçekleştiririz. Stratejik plana göre biz bütçeyi değerlendiriyoruz. Meclis kayıtlarını ve konuşmalarınızı çıkarttım. Bunun üzerinden değerlendirme yapacağız. Siz ne söylemişsiniz biz ne söylemişsiniz önümüze koyacağız. Bütçeyi teknik olarak değerlendirmek gerekirse 2025 gelir bütçesi 75 milyondu. Personel gideri ise 27 milyonmuş. 29 milyonluk personel bütçesi var. Harcadığınız her 100 liranın yaklaşık 29, 30 lirası personele gidiyor. Sermaye transferleri adı altında ESHOT ile alakalı bütçenin yüzde 14’ü buraya ayrılmış. Sermaye arttırımı ve azaltımını onaylarken o şirket finansman dengesini kaybediyorsunuz. Siz de sermaye arttırımı getirerek zararı tekrar yapıyorsunuz. Sermaye arttırımında yüzde 6 artış olmuş. Gayrimenkul sermaye arttırımı bütçesi 21 milyar lira. Bütçenin yüzde 19’una denk geliyor. 2025 bütçesinde bu bütçe yüzde 22.5’du. Borçlara da baktığımızda SGK, vergi, dış borç hariç borcumuz 33 milyar lira dediler. 2025 yılında Eshot’un daha fazla destek alması gerektiğini CHP’li meclis üyeleri söylemiş biz de oy birliği ile destek vermişiz. 2025 takvim yılı 61 milyar bütçenin yüzde 42.6’sını kapsayıcı kentsel alt yapı faaliyetlerini içeren altyapı için ayrılmış. Yaya üst geçit sayısı planlanan 5 ancak yıl sonu gerçekleşen 3. Üst geçit planlanan 12 yapılan 4. Proje ekibinizin çalıştığını düşünmüyorum, ekibiniz tekrardan gözden geçirilmeli. Nasıl çalışıyor bu ekip. Belediye başkanın başarısı ekibin başarısından çıkar. O arkadaşların yaptığı doğru işler sizin başarınız olarak çıkacak. Sıcak asfalt dökümü 1 milyon 300 bin ton, tahmini gerçekleşen 550 bin ton. Parke kaplama hedef 900 metrekare gerçekleşen 500 metre. Kırsal alanlarda iyileşme yol uzunluğu 1 milyon, gerçekleşen 5 bin metre. İZBAN hattı üzerinde Gürçeşme ve Katipçelebi hattını 2025 yılı içinde açıyoruz demişsiniz. Yüzde 73 ile bu projeyi devralmışsınız ve yüzde 100 ile tamamlayacağız demişsiniz. 61 milyar TL’nin 11 milyar TL’si sürdürülebilir belediye için ayrılmış demişsiniz. Sosyal belediyecilik vizyonu çerçevesinde 480 milyon liralık sosyal yardım yapacağını planlamışsınız. İhtiyaç sahiplerine yapılan yardımda 2025’te 489 milyon lira, yıl sonu tahmini gerçekleşen tutar ise 260 milyon olmuş. Geçen sene yapılan bütçenin hatalı olduğunu siz de biliyorsunuz. Genel Sekreter karmaşası da yaşıyoruz. Bu sene genel sekreter katıldı bütçe görüşmelerine geçen sene bunu da görememiştik. Hangi bütçeyi savunacaktı ki zaten. Zaten kaynak yok neyi nasıl yapacağını bilmiyor. Stratejik planda 5 yılda 580 milyar gelir oranımız var ama hedeflere koyduğunuz rakam 1 trilyonun üzerinde. Öte yandan ESHOT bütçesi hakkında konuşmak gerekirse ESHOT’un son 5 yılda çektiği ızdırabı bitirelim. ESHOT’u hep beraber karşılıklı değerlendirelim” diye konuştu.
KOCABAŞ’TAN BÜTÇE ELEŞTİRİSİ: “BORÇ ARTIYOR, YATIRIM ORANI DÜŞÜYOR”
2026 yılı bütçe görüşmelerinde söz alan AK Parti Grup Sözcüsü Nail Kocabaş, belediyenin borçlanma politikalarına sert eleştiriler yöneltti. Gider bütçesinin 110 milyar TL, gelir bütçesinin ise 92 milyar TL olarak öngörüldüğünü hatırlatan Kocabaş, “İzmir Büyükşehir Belediyesi’in gideri 110 milyar., geliri ise 92 milyar hedefleniyor. Yani 18 milyar borçlanma planlanıyor. Geçen yıl 20 milyar borçlandınız. Yani iki yılda yaklaşık 38 milyar borç. Yani 2026 için yaptığınız bütçenin 3'te 1'nden fazla. Bir de şöyle bir durum var geçen yıl 16 milyar borçlanma öngördünüz, öngörünüz de yaklaşık yüzde 25 sapma meydana geldi. Ön görülerinizi tutturamadığınızı ne yazık ki varsayıyoruz. bu yıl yaklaşık 22.5 milyar borçlanacaksınız. etti mi size 2 yılda toplam borç 42.5 milyar TL. Sizin bu performansınızla son bütçenizde yapacağınız sıralarda toplam, kendi döneminizde borçlanmanız 100 milyar civarı olacak. İzmirlinin sorunlarını çözse hiç itirazımız olmaz. ancak sizin borçlanma anlayışınız yatırım odaklı olmayan borçlanma. Günü kurtarma üzere edinilen borçlar. Bakıyoruz sermaye giderleriniz, yani yatırım bütçeniz yüzde 30 civarında. Dönüp, bugün kabul etmediğiniz ama sizin partinizin yönettiği önceki döneme bakıyoruz yüzde 40. O dönemde de yüzde 40 olmuyordu, kağıt üzerinde kalıyordu, bu dönemde de sizin yazdığınız gibi kağıt üzerinde yüzde 30 yatırım görünüyor. Kağıt üzerinde bile yatırım oranınız düşmüş durumda! Yani ne demek bu? İzmir’de yatırım niyetiniz azalmış, Kaynakları yatırıma değil başka alanlara harcamayı tercih ediyorsunuz. Kağıt üzerindeki rakamlar bile geriye gidiyorsa, Gerçek hayatta İzmir’in nasıl geri gittiğini siz düşünün” dedi.
“BÜTÇENİN BÜYÜK BÖLÜMÜ PERSONEL GİDERİNE GİDİYOR”
İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin gelir dağılımına dikkat çeken Kocabaş, “Şimdi 92 milyar TL gelir tahmininizin 86 milyarı yani yüzde 94'ü nereden geliyor? Merkezi idareden alınan paylardan oluşuyor. Merkezi idareden gelen pay geçen yıl gelir oranınızda yüzde 93'lardeyken bı yıl yüzde 94'e çıkmış. Peki bu ne demek. Her çıktığında hükümet bizi engelliyor diyen CHP'li siyasilerin ve Büyükşehir yetkililerin, büyükşehirde yapacağı harcamaların artırarak veren ve bütçenin neredeyse tamamını veren bir AK Parti hükümeti var demek. Bu ne demek. Alın bu parayı İzmirliye yatırım yapın, hizmet üretim, eser üretin diyen bir AK Parti hükümeti var demek. Peki İzmir Büyükşehir bu devasa bütçeyi ne yapıyor? İzmirliye nasıl değerlendiriyor? Geçtiğimiz 1.5 yılda somut adımları görmedik. Bun konuşmamın devamında nasıl olduğunu sizlere göstereceğim. 2024 Yerel Seçimlere giderken belediye başkan adaylarını seçerken Genel Başkanınınız şöyle demişti, ''Yapay zeka ile aday belirledik'' biz de sizin bütçenizi 'yapay zekaya sorduk! 'Mal ve hizmet alımları için ayrılan 31,5 milyar TL’nin tam 20 milyar TL’si, belediye şirketlerinde çalışan personelin maaşlarına gidiyor. Bunu bize yorumla' dedik. Yapay zekanın cevabını okuyorum sizlere: Bu tablo, hizmet alımı kisvesi altında örtülü personel gideri yapıldığını ortaya koyuyor. Belediyenin asli personel organizasyonu şirketler üzerinden şişirilmiş durumda. Kamu kaynaklarının önemli bir kısmı doğrudan üretim yerine, şirket maaşlarına aktarılıyor. Hizmet alımı kaleminin bu denli büyümesi; partizan işe alımlar, verimsizlik ve denetim zafiyeti şüphesi doğuruyor. Sonuç mal ve hizmet alımlarının yüzde 63’ünün personel maaşına gitmesi, bütçenin sağlıksız yapısının en net göstergelerinden biridir. Evet. Sizleri belirleyen yapay zekanın, sizlerin oluşturduğu bütçeye yorumu bu arkadaşlar” şeklinde konuştu.